”Γιατί ο Ερντογάν μπορεί να επιλέξει τον πόλεμο με την Ελλάδα”, αναφέρει σε άρθρο του ο αναλυτής RYAN GINGERAS για το γνωστό αμερικανικό ΜΜΕ warontherocks.com.
Αναλυτικά:
«Τα νησιά που καταλαμβάνετε δεν μας δεσμεύουν, θα κάνουμε ότι χρειάζεται όταν έρθει η ώρα. Όπως λέμε, μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ». Έχουν περάσει πλέον εβδομάδες από τότε που ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απείλησε ρητά ότι θα εισβάλει στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας την ίδια γλώσσα που χρησιμοποιούσε πριν από προηγούμενες τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία. Μια μυριάδα ζητημάτων διχάζουν την Αθήνα και την Άγκυρα, αλλά ο Ερντογάν έχει επικεντρώσει τώρα την οργή του στη στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου από την Ελλάδα. Ενώ η ελληνική στρατιωτική παρουσία εκεί παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό συνεπής τις τελευταίες δεκαετίες, η Άγκυρα επιμένει ότι παραβιάζει τις συνθήκες του 1923 και του 1947 που καθιέρωσαν την κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά.
Όπως υποστήριξα τον Ιούνιο, μια σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας φαίνεται όχι μόνο πιθανή αλλά και πιθανή. Η προσεκτική ανάγνωση των πρόσφατων δηλώσεων από Τούρκους αξιωματούχους, καθώς και το μοτίβο των γεγονότων τους τελευταίους μήνες, έχουν απλώς αυξήσει τον κίνδυνο. Σοβαρές συνέπειες είναι πιθανό να περιμένουν τόσο την Τουρκία όσο και την Ελλάδα σε περίπτωση που τα δύο κράτη έρθουν σε σύγκρουση. Ωστόσο, η ρητορική του Ερντογάν, καθώς και τα συμφέροντα και η ιδεολογία του, υποδηλώνουν ότι η Άγκυρα μπορεί να είναι πρόθυμη να αντιμετωπίσει αυτούς τους κινδύνους.
Υπήρχαν ενδείξεις στις αρχές του καλοκαιριού ότι οι εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μειώνονταν. Με τη σύναψη συμφωνίας που θα επιτρέψει στη Σουηδία και τη Φινλανδία να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ, ο Ερντογάν φάνηκε πολύ πιο πρόθυμος να πετύχει ένα ακόμη χτύπημα κατά των Κούρδων πολιτοφυλακών στη Συρία – μια επιχείρηση που ανέβαλε υπό την πίεση της Ρωσίας και της Αμερικής. Οι φόβοι για ανανεωμένες ελληνοτουρκικές εχθροπραξίες εκτοξεύτηκαν ξανά στις αρχές Αυγούστου με την καθέλκυση ενός νέου τουρκικού πλοίου γεώτρησης που φέρεται να κατευθυνόταν προς τη Μεσόγειο. Όμως, παρά τις υψηλές προσδοκίες στον τουρκικό εθνικιστικό Τύπο, το ταξίδι προχώρησε στα ύδατα με ασφάλεια εντός των ορίων της άμεσης ακτογραμμής της Τουρκίας.
Τα λόγια του Ερντογάν προκάλεσαν γρήγορη κριτική. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε την ομιλία του ως εσκεμμένα επιθετική, προερχόμενη από έναν ηγέτη που φαίνεται «να έχει μια περίεργη προσήλωση με τη χώρα μου». Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ επανέλαβε στη συνέχεια την επιθυμία της Ουάσιγκτον «όλα τα μέρη να αποφύγουν τη ρητορική και να αποφύγουν ενέργειες που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν περαιτέρω τις εντάσεις», δηλώνοντας ότι η κυριαρχία των ελληνικών νησιών του Αιγαίου «δεν αμφισβητείται». Ορισμένοι παρατηρητές εντός και εκτός Τουρκίας έχουν προτείνει ότι η πτώση των δημοσκοπήσεων του Ερντογάν χρησίμευσε ως κύρια έμπνευση για το ξέσπασμά του. Αντιμέτωπος με την επανεκλογή του το 2023, μπορεί να επιχειρεί «να ανατρέψει το ρεύμα» απευθύνοντας έκκληση στους εθνικιστές ψηφοφόρους που απέτυχαν να συσπειρωθούν στη βάση του.
Από την ομιλία του Ερντογάν στις αρχές Σεπτεμβρίου, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, σε συντονισμό με το επίσημο Υπουργείο Επικοινωνιών της χώρας, διατήρησαν έναν σταθερό ρυθμό σχολίων για το Αιγαίο. Μεταξύ των πιο σταθερών επικρίσεων που εκφράστηκαν από επίσημους και δημοφιλείς κριτικούς είναι η πεποίθηση ότι η Ελλάδα έχει στρατιωτικοποιήσει παράνομα τα νησιά της στα ανοιχτά της Ανατολίας. Αυτός ο ισχυρισμός βασίζεται σε ρήτρες δύο χωριστών συνθηκών που αφορούν την κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά της. Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, «δεν πρόκειται να κατασκευαστούν ναυτικές βάσεις ή οχυρώσεις» στα πέντε κύρια νησιά του Βορείου Αιγαίου. Παρόλα αυτά, οι όροι επιτρέπουν στην Ελλάδα να διατηρήσει μια «κανονική ομάδα» τακτικών στρατευμάτων εκεί. Αντίθετα, η Συνθήκη των Παρισίων του 1947 ορίζει κατηγορηματικά ότι τα ελληνικά Δωδεκάνησα στα νότια «θα παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένα». Η Ελλάδα, ωστόσο, υποστηρίζει ότι οι όροι νοήθηκαν ως υπόσχεση προς την Ιταλία, η οποία παραχώρησε τα νησιά στην Αθήνα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεδομένου ότι η Ιταλία είχε καταλάβει τα νησιά από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1913, η Τουρκία αποκλείστηκε από τις διαπραγματεύσεις το 1947, με αποτέλεσμα να συζητηθεί η υπόσχεση σε σχέση με την Άγκυρα.
Είναι δύσκολο να βρεις Τούρκους σχολιαστές σήμερα πρόθυμους να αναλύσουν πλήρως την αντιφατική φύση αυτών των συμφωνιών. Χωρίς αποτυχία, φωνές σε τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέρονται στα εδάφη της Ελλάδας στο Αιγαίο ως «τα νησιά υπό καθεστώς στρατιωτικοποίησης (gayri askeri statüdeki adalar).”