”Εν μέσω της ευφορίας μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ στη Δαμασκό, η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι μη αραβικές και μη σουνιτικές μουσουλμανικές μειονότητες της Συρίας έχει σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί. Όμως, ακόμη και όταν τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης επικεντρώνονται στη Δαμασκό και εικασίες σχετικά με τις μελλοντικές προθέσεις των νέων μεσιτών εξουσίας, σε ένα άλλο μέρος της Συρίας ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει και οι συγκρούσεις συνεχίζονται.
Η εν λόγω περιοχή είναι το βορειοανατολικό τμήμα της Συρίας και οι μάχιμες πλευρές είναι οι κουρδικές Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) που ευθυγραμμίζονται με τις ΗΠΑ και ο Σουνιτικός Ισλαμικός Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA) που υποστηρίζεται από την Τουρκία.
Για να κατανοήσουμε τη φύση και τη δυναμική της σύγκρουσης που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη στη βόρεια Συρία μεταξύ αυτών των δύο οργανώσεων, πρέπει πρώτα να εξεταστεί μια σειρά από ευρύτερες δυναμικές.
Το πιο αξιοσημείωτο, και ίσως ανεπαρκώς κατανοητό, είναι ότι το τέλος των 61 ετών διακυβέρνησης του κόμματος Μπάαθ στη Συρία είναι, πάνω απ’ όλα, ο θρίαμβος ενός ανθρώπου. Αυτός ο άνδρας δεν είναι ο ηγέτης της Hayat Tahrir al-Sham (HTS) Abu Mohammed al-Julani, αν και πρόκειται να αναδειχθεί ως νέος πρόεδρος της Συρίας. Ο εν λόγω άνδρας είναι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγιέπ Ερντογάν.
Η απόφαση του Ερντογάν να αρνηθεί να παραχωρήσει μια μικρή γωνιά της βορειοδυτικής Συρίας στο καθεστώς Άσαντ επέτρεψε την αργή ανάπτυξη των δυνάμεων που τελικά θα κατέστρεφαν τον Άσαντ. Για μισή δεκαετία, αυτή η απόφαση φαινόταν ανεξήγητη. Όλοι οι άλλοι είχαν προ πολλού απομακρυνθεί από τον συριακό εμφύλιο, υποθέτοντας ότι είχε τελειώσει.
Οι Ρώσοι, μερικές φορές οξυδερκείς και υπομονετικοί στρατηγοί, με την ευκαιρία αυτή, μπήκαν σε μια τουρκική παγίδα, παίρνοντας μαζί τους το καθεστώς των Σύριων πελατών τους. Στη στρατηγική τους για «συμφιλίωση» αντί για την απόλυτη κατάκτηση περιοχών που ελέγχονται από τους Σύρους αντάρτες, ξεπέρασαν το πρόβλημα των πιο σκληροπυρηνικών, αποφασιστικών ανταρτών, συμπεριλαμβάνοντας ένα στοιχείο στις συμφωνίες συμφιλίωσης που επέτρεπαν σε αυτούς τους άνδρες να κρατήσουν τα όπλα τους και να κάνουν τον δρόμο τους προς τον θύλακα που εγγυάται η Τουρκία στα βορειοδυτικά της χώρας.
Η ιδέα, κατά πάσα πιθανότητα, ήταν ότι αυτοί οι άντρες θα περνούσαν στη συνέχεια τον χρόνο τους προσευχόμενοι και εκπαιδεύοντας, χωρίς να έχει σημασία. Αντίθετα, όπως αποδεικνύεται, με αυτή την πρακτική η Ρωσία και το καθεστώς Άσαντ πυροδότησαν δυναμικά τις φωτιές που τελικά θα τους κατέτρωγαν.
Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι στον βορειοδυτικό συριακό θύλακα τους, οι Τούρκοι επέτρεψαν την επώαση όχι ενός, αλλά δύο σουνιτικών ισλαμιστικών στρατών και αρχών. Το πρώτο από αυτά, το HTS και η Συριακή Κυβέρνηση Σωτηρίας είναι η δύναμη που βάδισε στη Δαμασκό και ανέλαβε την εξουσία εκεί τον Δεκέμβριο του 2024.
Συριακός Εθνικός Στρατός
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ομάδα, ο Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA) και η συριακή προσωρινή κυβέρνησή του, είναι ένα πιο άμεσο δημιούργημα της Άγκυρας. Αποτελείται από αντάρτικες ισλαμιστικές ομάδες της βόρειας Συρίας, εκτός από το HTS, οι οποίες συσχετίζονται από την Τουρκία σε μια στρατιωτική δύναμη που εκπαιδεύεται, οπλίζεται και διευθύνεται από την Άγκυρα.
Είναι πολύ λιγότερο πειθαρχημένο από το HTS, με ιστορικό βίας κατά Σύριων που ανήκουν σε μη αραβικές ή μη σουνιτικές μειονότητες, όπως η δολοφονία του εξέχοντος πολιτικού Hevrin Khalaf το 2019. Αυτή η δύναμη, με την υποστήριξη του τουρκικού στρατού, πραγματοποίησε την εθνοκάθαρση 300.000 Σύριων Κούρδων από την περιοχή του Αφρίν το 2018.
Το SNA έχει διατηρήσει ένα σύστημα φυλακών στη βορειοδυτική Συρία, στο οποίο τα βασανιστήρια και η κακοποίηση είναι ρουτίνα και στο οποίο έχουν εξαφανιστεί χιλιάδες Σύροι.
Παράλληλα με την κίνηση του HTS στη Δαμασκό, το SNA ξεκίνησε τη δική του επίθεση
Το SNA στράφηκε όχι προς τα νότια, κατά του καθεστώτος, αλλά μάλλον προς τα ανατολικά, κατά των Κούρδων της Συρίας. Με στενή τουρκική υποστήριξη, το SNA κατέλαβε το Ταλ Ριφάατ και στη συνέχεια κατέλαβε τη Μανμπίτζ, ωθώντας τους SDF πίσω στη γραμμή του ποταμού Ευφράτη. Η προέλασή τους περιελάμβανε, αναπάντεχα, τεκμηριωμένα εγκλήματα πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των μαγνητοσκοπημένων εκτελέσεων δύο τραυματισμένων στρατιωτών σε νοσοκομείο στη Manbij.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες μεσολάβησαν για μια κατάπαυση του πυρός κατά μήκος της γραμμής του ποταμού, αλλά οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν. Οι τελευταίες αναφορές υποδηλώνουν ότι οι SDF έχουν ξεκινήσει μια αντεπίθεση προς την κατεύθυνση της Manbij.
Όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι το τουρκικό σχέδιο για τη Συρία, που ελέγχεται πλέον από τους πελάτες της, περιλαμβάνει την καταστροφή των SDF και της πολιτικής αρχής που υπερασπίζεται, της Αυτόνομης Διοίκησης της Βορειοανατολικής Συρίας. Μέχρι στιγμής, υπάρχουν ενδείξεις ότι μια νέα μεγάλη επίθεση από το SNA, που υποστηρίζεται από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις στην πόλη Κομπάνι, ενδέχεται να είναι επικείμενη.
Οι SDF αναμφίβολα θα αντιστεκόταν σθεναρά σε οποιαδήποτε εισβολή πέρα από τον Ευφράτη. Αλλά με την τουρκική αεροπορία, το πυροβολικό και την ικανότητα των drone να εμπλέκονται, οι μάχες θα ήταν αιματηρές και η τουρκική επιτυχία πιθανή. Αυτό που θα ακολουθούσε, δεδομένης της υπάρχουσας ιστορίας του SNA, θα ήταν σχεδόν σίγουρα εθνοκάθαρση και σφαγή σε μεγάλη κλίμακα.
Επικεντρωθείτε στις ΗΠΑ
ΤΟ ΚΥΡΙΟ μέτωπο για την αποτροπή οποιασδήποτε τέτοιας εισβολής είναι πολιτικό και επικεντρώνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι γερουσιαστές Lindsey Graham (R.-S.C.) και Chris Van Hollen (D.-Md.) εισήγαγαν δικομματική νομοθεσία την περασμένη εβδομάδα που θα επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία σε μια προσπάθεια να αποτραπεί μια επίθεση στους SDF ανατολικά του Ευφράτη.
Δεν είναι ακόμη σαφές εάν αυτές οι κινήσεις και άλλες πιέσεις θα πετύχουν. Όμως, δεδομένης της στρατηγικής υπομονής που έχουν ήδη επιδείξει οι Τούρκοι στο συριακό πλαίσιο, φαίνεται εξίσου πιθανό ότι οι προσπάθειές τους να καταστρέψουν την φιλοαμερικανική κουρδική αρχή θα λάβουν τουλάχιστον αρχικά πολιτική και όχι στρατιωτική μορφή.
Την Τρίτη, οι προσωρινές συριακές αρχές ανακοίνωσαν ότι επετεύχθη συμφωνία μετά από διαβουλεύσεις για τη διάλυση όλων των ένοπλων φατριών στη Συρία. Οι διαβουλεύσεις πριν από τη συμφωνία, ωστόσο, πραγματοποιήθηκαν εξ ολοκλήρου μεταξύ της προσωρινής κυβέρνησης υπό την ηγεσία του HTS και του SNA. Το SDF δεν προσκλήθηκε.
Αυτό φαίνεται να δείχνει ότι η Άγκυρα ακολουθεί μια διμερή στρατηγική προκειμένου να ενώσει τη Συρία υπό την κυριαρχία των σουνιτών ισλαμιστών πελατών της. Σε αυτή τη στρατηγική, η απειλή πιθανής στρατιωτικής επέμβασης της Τουρκίας θα διατηρηθεί, ενώ οι SDF θα αναμένεται, στη σκιά αυτής της απειλής, να κηρύξουν οικειοθελώς τη δική τους διάλυση ενώπιον των κυβερνώντων της νέας, «ενοποιημένης» Συρίας. Διαφορετικά, στο πλήρωμα του χρόνου, ο πρόσφατα εξοπλισμένος στρατός του νέου καθεστώτος HTS θα περάσει στον Ευφράτη για να «επανενώσει» τη Συρία με άλλα μέσα.
Αυτή η στρατηγική είναι πιθανό να υποστηριχθεί από φωνές στη Δύση, οι οποίες συνιστούν να υποκύψουν στο τουρκικό σχέδιο για να κρατήσουν την Άγκυρα «στο πλευρό». Θα υποστηρίξουν ότι δεν υπάρχει πλέον κανένα νόημα να αντιτασσόμαστε στην τουρκική βούληση στη Συρία, να υποστηρίζουμε χαμένες υποθέσεις κ.λπ.
Για όσο διάστημα περίπου 2.000 στρατιωτικοί των ΗΠΑ παραμένουν στην ανατολική Συρία, ωστόσο, μια ολοκληρωτική επίθεση από την Τουρκία παραμένει αδύνατη. Το SNA από μόνο του, εν τω μεταξύ, δεν φαίνεται αρκετά ισχυρό για να κάνει αποφασιστικές προόδους κατά των SDF. Άρα η στάση των ΗΠΑ θα είναι κρίσιμη.
Από την σκοπιά του Ισραήλ, η νίκη της Τουρκίας στη Συρία εγκαινιάζει μια αναβίωση του σουνιτικού πολιτικού Ισλάμ στα σύνορά της. Πιθανή είναι επίσης μια περίοδος ανοιχτού ανταγωνισμού μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας, με την τελευταία να είναι σε συμμαχία με διάφορες σουνιτικές ισλαμιστικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα.
Ως εκ τούτου, το ενδιαφέρον είναι να κρατηθούν οι νέες κυρίαρχες δυνάμεις όσο το δυνατόν πιο μακριά από τις ισραηλινές κοινότητες και όσο το δυνατόν πιο αδύναμες στρατιωτικά, και να ενισχυθούν και να διατηρηθούν εκείνα τα στοιχεία που είναι ανθεκτικά στο τουρκικό/σουνιτικό ισλαμιστικό σχέδιο.
Αυτό εξηγεί την τρέχουσα υποστήριξη της Ιερουσαλήμ προς τους Κούρδους της Συρίας και τις πρόσφατες στρατιωτικές κινήσεις του Ισραήλ. Μια νίκη SNA/Τουρκία στη βορειοανατολική Συρία και μια επανενωμένη, αναζωπυρωμένη Συρία υπό τον έλεγχο των Τούρκων και των Σουνιτών Ισλαμιστών, θα αποτελέσουν καθαρές απώλειες για το Ισραήλ.