Ελληνικό Mirage 2000 «Καταρρίπτει» τουρκικό F-16
Το 1996, ένα ελληνικό Mirage-2000 εκτόξευσε έναν πύραυλο R.550 Magic II που κατέρριψε ένα τουρκικό F-16D πάνω από το επίμαχο Αιγαίο κοντά στο νησί της Χίου. Η εναέρια σύγκρουση σημειώθηκε όταν δύο τουρκικά F-16 και τέσσερα F-4 βρίσκονταν σε εκπαιδευτική αποστολή Καταστολής της Αεράμυνας του Εχθρού (SEAD) πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος όταν φέρεται να παραβίασαν τον ελληνικό εναέριο χώρο βόρεια της Χίου.
Δύο ελληνικά Mirage 2000 στάλθηκαν για να αναχαιτίσουν τα τουρκικά αεροσκάφη. Τελικά, ακολούθησε αερομαχία μεταξύ ενός ελληνικού Mirage και ενός τουρκικού F-16 κατά την οποία το ελληνικό τζετ φέρεται να χτύπησε το τουρκικό αεροπλάνο με πύραυλο R.550 Magic II. Η επίθεση είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του Τούρκου πιλότου ενώ ο συγκυβερνήτης κατάφερε να εκτιναχθεί και διασώθηκε από τις ελληνικές δυνάμεις.
Χρόνια αργότερα, το 2012, ο τότε υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Ισμέτ Γιλμάζ επιβεβαίωσε το περιστατικό. Η Ελλάδα διέψευσε το περιστατικό, καθώς οι δύο Έλληνες πιλότοι υποστήριξαν ότι το F-16 πήρε φωτιά από μόνο του. Μέχρι σήμερα, το νεκρό σώμα του πιλότου, πλοίαρχου Nail Erdoğan, παραμένει αγνοούμενο παρά τις πολύμηνες προσπάθειες του τουρκικού ναυτικού.
Εδώ και χρόνια, παρά το γεγονός ότι είναι ομοεθνείς μέλη του ΝΑΤΟ, οι δεσμοί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ήταν παγωμένοι λόγω των διαφορών στο Αιγαίο Πέλαγος και στο εθνικά διχοτομημένο νησί της Κύπρου. Οι μη φιλικοί δεσμοί περιγράφονται καλύτερα σε άρθρο που δημοσιεύτηκε από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών με τίτλο «Ζητήματα ελληνοτουρκικών σχέσεων».
Ένα απόσπασμα από το άρθρο αναφέρει: «Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η Tουρκία ξεκίνησε μια συστηματική πολιτική διεκδικήσεων και διεκδικήσεων κατά της κυριαρχίας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων και των δικαιοδοσιών της Ελλάδας. Στόχος αυτής της νεοσύστατης πολιτικής κατά της Ελλάδας ήταν η αλλαγή του εδαφικού status quo που προβλέπεται από τις διεθνείς συνθήκες – η Συνθήκη της Λωζάννης είναι κομβική μεταξύ αυτών – και το νομικό καθεστώς των θαλάσσιων ζωνών και του εναέριου χώρου όπως απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, δηλ. , το δίκαιο της θάλασσας και του αέρα (Σύμβαση UNCLOS & Σικάγο)».
«Η έναρξη αυτής της πολιτικής εγκαινίασε ένα νέο κεφάλαιο έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που διαρκεί μέχρι σήμερα και σημαδεύτηκε από τις πρώτες διεκδικήσεις στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, το 1973, και την πρώτη αμφισβήτηση της έκτασης του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου. , το 1975.
«Η έλευση αυτής της νέας τουρκικής πολιτικής συνέπεσε με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974 και την επακόλουθη τουρκική κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, επηρεάζοντας αποφασιστικά τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών και αυξάνοντας τις εντάσεις».
Τέτοιες σχέσεις υπήρξαν συχνά μάρτυρες πολλών περιπτώσεων ένοπλης αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο κρατών.
Μιλώντας στους «P Gurus», ο Abhijit Iyer Mitra ανέφερε την υπεροχή των ελληνικών Mirage-2000 έναντι των τουρκικών F-16. Δήλωσε ότι τα F-16 είχαν ανέβει εναντίον των Mirage-2000 πολλές φορές, και τις περισσότερες φορές, το Mirage-2000 είχε υπερνικήσει το F-16.
Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα από τους EurAsian Times, το 2021, η Ελλάδα δημοσίευσε ένα βίντεο εναέριας εμπλοκής μεταξύ ενός ελληνικού Mirage-2000 και ενός τουρκικού F-16 το 2020. Λέγεται ότι το ελληνικό αεροσκάφος προκάλεσε το τουρκικό τζετ καθώς φέρεται να παραβίαζε τα εναέριο χώρο. Το βίντεο έδειχνε ότι ο Τούρκος πιλότος υποχωρούσε αφού αντιμετώπισε το ελληνικό αεροπλάνο και εθεάθη να κάνει ελιγμούς άτακτα. Τα ελληνικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι το Mirage είχε κλειδώσει στο τουρκικό αεροπλάνο όταν έφευγε από το σημείο. Το Mirage-2000 είχε το πάνω χέρι έναντι του τουρκικού F-16.
Η πραγματική ιστορία και η επίσημη θέση της Ελλάδας:
Οι Τούρκοι εδώ και χρόνια απαιτούν να ασκηθεί ποινική δίωξη εναντίον του Ελληνα αεροπόρου Θάνου Γρίβα, να καταδικαστεί σε δις ισόβια δεσμά και να τους καταβληθεί αποζημίωση 1,5 εκατ. ευρώ. Η ανήκουστη αυτή απαίτηση αφορά στην υποτιθέμενη κατάρριψη του F-16 και τον θάνατο του κυβερνήτη του Ναΐλ Ερντογάν τον Οκτώβριο του 1996. Η όλη υπόθεση, εκτός από τον θόρυβο και τις υποψίες ανθελληνικής προπαγάνδας, επαναφέρει μνήμες από μια πραγματικά κολασμένη περίοδο.
Στη μία πλευρά του Αιγαίου, ένας μάχιμος πιλότος Mirage θεωρείται ήρωας και υπερασπιστής της Ελλάδας, στην άλλη «εγκληματίας» εις βάρος της Τουρκίας, που του αρμόζει ποινή δις ισοβίων και καταβολή χρηματικής αποζημίωσης ύψους 1,5 εκατ. ευρώ στην οικογένεια του -υποτιθέμενου- θύματός του και μάλιστα δύο δεκαετίες μετά το περιστατικό, στην αναχαίτιση στην οποία ενεπλάκη. Το οποίο «θύμα» του Ελληνα πιλότου, κατά σατανική σύμπτωση, φέρει το όνομα Ναΐλ Ερντογάν – αν και πρόκειται για απλή συνωνυμία με τον παντοδύναμο ηγέτη της χώρας του.
Το μοιραίο «dogfight»
Στις 7 Οκτωβρίου του 1996, τα πρωτοσέλιδα των ελληνικών εφημερίδων κατήγγελλαν «διπλή (από αέρα και θάλασσα) τουρκική πρόκληση». Οι Τούρκοι εφορμούσαν στα Ιμια, με ακταιωρούς που παραβίαζαν τα ελληνικά χωρικά ύδατα γύρω από τις βραχονησίδες. Αλλά και στην Κύπρο, όπου βρισκόταν σε εξέλιξη η ελληνοκυπριακή στρατιωτική άσκηση «Νικηφόρος-Τοξότης», τουρκικά αεροσκάφη προκαλούσαν παραβιάζοντας το FIR Λευκωσίας και εκβιάζοντας τον γνωστό εναέριο «σκυλοκαβγά» (dogfight). Τα νεύρα ήταν ιδιαίτερα τεταμένα και, όπως αναφέρεται στα σχετικά δημοσιεύματα, ο υπουργός Αμυνας Ακης Τσοχατζόπουλος, μετέβη στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων, στο δεύτερο υπόγειο του Πενταγώνου, καθώς και στο Κέντρο Επιχειρήσεων Ανατολικής Μεσογείου του Πολεμικού Ναυτικού στην Αγία Παρασκευή, προκειμένου να έχει άμεση εικόνα για τα τεκταινόμενα.
Εως εκείνη τη στιγμή ο απολογισμός των τουρκικών ατυχημάτων στο Αιγαίο ήταν: δύο πτώσεις πολεμικών αεροσκαφών και μία προσάραξη φρεγάτας σε διάστημα περίπου ενάμισι έτους, δηλαδή από τον Φεβρουάριο του 1995 έως τον Οκτώβριο του 1996. Με τόσες παραβιάσεις σε ημερήσια βάση το τρίτο δυστύχημα απλώς ήταν μοιραίο να συμβεί.
Την Τρίτη 8 Οκτωβρίου, στην 114 Πτέρυγα Μάχης της Τανάγρας, επικεφαλής της δύναμης επιφυλακής και αρχηγός σχηματισμού σε περίπτωση που θα δινόταν εντολή να σηκωθούν αεροπλάνα, ήταν ο υποσμηναγός Αθανάσιος Γρίβας. Πολύπειρος, με πάνω από 1.000 ώρες πτήσης, μια ήρεμη δύναμη μέσα και έξω από το κόκπιτ, ο Γρίβας ήταν ένας από τους εκπαιδευτές του Σμήνους Μετεκπαίδευσης (ΣΜΕΤ), ιδιότητα που συνοδεύεται με τεράστια ευθύνη – και βέβαια, η διοίκηση της Πολεμικής Αεροπορίας δεν την εμπιστεύεται σε οποιονδήποτε. Και ακριβώς ως εκπαιδευτής, ο Θάνος Γρίβας ήταν ο πλέον ικανός στην εκτίμηση των συνθηκών, αλλά και στον έλεγχο του αεροσκάφους.
Στις ασκήσεις με τους εκπαιδευόμενους, όλοι οι διακόπτες των αεροπλάνων είναι διαθέσιμοι έτσι ώστε η προσομοίωση της μάχης να είναι κατά το δυνατόν πιο πιστή. Ακόμη και τα «απαγορευμένα» πλήκτρα, αυτά που ενεργοποιούν τον οπλισμό, είναι απασφαλισμένα – αλλά, φυσικά, τα αεροπλάνα στις εκπαιδευτικές πτήσεις δεν μεταφέρουν πραγματικά βλήματα. Ωστόσο, προγραμματίζονται για να συμπεριφέρονται σαν να είναι στ’ αλήθεια φορτωμένα με πυραύλους, βόμβες κ.λπ., αναλόγως της αποστολής. Ο Γρίβας γνώριζε στην εντέλεια τις συνέπειες κάθε του κίνησης μέσα στο κόκπιτ – θα έλεγε κανείς ότι, εάν δεν τις γνώριζε αυτός, τότε δεν θα μπορούσε να τις ξέρει κανείς άλλος στην Τανάγρα.
Και ξαφνικά δόθηκε το σήμα: «Scramble». Ταχύτατη απογείωση για άμεση αναχαίτιση εχθρικών αεροσκαφών. Μέσα σε λιγότερο από πέντε λεπτά, δύο Mirage 2000 EGM ήταν έτοιμα για απογείωση. Οι δύο Ελληνες πιλότοι, ο Γρίβας και ένας νεότερος, φόρεσαν με αυτοματοποιημένες κινήσεις τις στολές anti-G, πήραν θέση στο πιλοτήριο και φόρεσαν τα κράνη τους. Σηκώθηκαν και μέσα σε δευτερόλεπτα άρχισαν να ανεβαίνουν σε επιχειρησιακό ύψος. Στα αυτιά τους ηχούσαν οι οδηγίες από τα ραντάρ Mambo της Πάρνηθας και Joker (Πήλιο). Τους κατεύθυναν προς την περιοχή όπου κινούνταν ένα ζεύγος τουρκικών F-16 και μια τετράδα F-4, άνευ της σχετικής άδειας φυσικά, παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο.
Μόλις η ηχητική σήμανση ειδοποίησε τους Τούρκους πιλότους ότι βρίσκονται εντός βεληνεκούς ξένων αεροσκαφών, το σμήνος των F-4 αποσύρεται. Μένουν μόνο τα F-16, δύο εναντίον δύο – αν και υπάρχει μια ιδιαιτερότητα: tο ένα από τα δύο τουρκικά αεροσκάφη είναι διθέσιο, καθώς οι γείτονες συνηθίζουν να κάνουν «εκπαιδευτικές» παραβιάσεις, με μαθήματα σε πραγματικές συνθήκες εικονικής αερομαχίας. Τα δύο ελληνικά Mirage εμπλέκονται, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες – όσο κάτι τέτοιο έχει νόημα σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι λεονταρισμών, αλλά με πανίσχυρα αεριωθούμενα.
Ο Γρίβας αναλαμβάνει να αναχαιτίσει το διθέσιο F-16. Πιέζει, προσπαθεί να βρεθεί στην ουρά του και σε θέση «έξι ακριβώς» – κάτι που σημαίνει ότι έχει κλειδώσει τον στόχο του. Το πλήρωμα με τον υποσμηναγό Ναΐλ Ερντογάν και τον αντισμήναρχο Οσμάν Τσιτσεκλί δείχνει ότι ήρθε να παίξει πονηρά και σκληρά. Δεν παραδίδεται. Αρχίζει ο χορός. Απότομοι ελιγμοί, κόντρες στον χώρο, προς κάθε κατεύθυνση, καθώς τα μαχητικά είναι πραγματικά αξιοθαύμαστα κατασκευάσματα, πτητικές μηχανές ικανές για όλα – σχεδόν για όλα. Και ξαφνικά, ενώ ο Γρίβας το έχει λοκάρει και περιμένει την παράδοσή του, ως είθισται, το τουρκικό F-16 αρχίζει να φλέγεται. Και να πέφτει. Τελικά συντρίβεται έξω από τη Χίο. Ο συγκυβερνήτης Τσιτσεκλί κατάφερε να διασωθεί αν και τραυματισμένος. Την ίδια στιγμή, ο Θάνος Γρίβας, προβληματισμένος, επιστρέφει ασφαλώς στην Τανάγρα. Τον Τούρκο αεροπόρο περισυλλέγει σε ελάχιστα λεπτά ελικόπτερο της Πολεμικής Αεροπορίας για να τον μεταφέρει κατ’ αρχάς σε νοσοκομείο της Χίου, απ’ όπου θα φύγει για τη Σμύρνη. Ο δεύτερος, ο Ναΐλ Ερντογάν, χάνεται οριστικά μαζί με το F-16. Οι Τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις ζήτησαν άδεια να συμμετάσχουν στις έρευνες που διεξήγαν οι Ελληνες, η οποία και δόθηκε. Ο Ερντογάν, όμως, δεν εντοπίστηκε ποτέ. Σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες ενδείξεις και τις μαρτυρίες, η επικρατέστερη εκδοχή για το συμβάν ήταν το ατύχημα, πιθανώς από ανάφλεξη στις δεξαμενές καυσίμων του τουρκικού αεροσκάφους.