Ευρωπαϊκή Ένωση και ΗΠΑ στέλνουν ηχηρό μήνυμα στη Βόρεια Μακεδονία, το οποίο προστίθεται στις ξεκάθαρες προειδοποιήσεις της Ελλάδας και πιθανότατα θα ακουστεί πιο δυνατά από τον «μακεδονικό σκοπό» που επέλεξε να παίξει η νέα πρόεδρος της χώρας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, παρασύροντας την χώρα της σε έναν «χορό του Ζαλόγγου».
Διότι η προσπαθεια της να αμφισβητήσει εμπράκτως τη Συμφωνία των Πρεσπών προκειμένου να εμφανισθεί συνεπής με την ιδεοληπτική προσέγγιση και ταύτιση με τον «Μακεδονισμό», οδηγεί τελικά την χώρα της σε επικίνδυνο αδιέξοδο, σε σύγκρουση με τη Δύση και τους γείτονες και υποδαυλίζει συγχρόνως την εθνοτική αντιπαράθεση με το Αλβανικό στοιχείο η οποια είχε σχεδόν ξεπερασθεί.
Με την έμπρακτη αμφισβήτηση της Συμφωνίας των Πρεσπών η κυρία Σιλιάνοφσκα κινδυνεύει όχι μόνο να υπονομευθεί η νομιμότητα της ορκωμοσίας της και να κολλήσει οριστικά η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας της αλλα να βρεθεί και στο στόχαστρο των κυρώσεων των ΗΠΑ βάσει του σχετικού διατάγματος που υπέγραψε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν το 2021.
Σύμφωνα με αυτό το προεδρικό εκτελεστικό διάταγμα (Executive Order 14033) προβλέπεται μπλοκάρισμα των περιουσιακών στοιχείων στις ΗΠΑ και οποιεσδήποτε συναλλαγές, όπως και απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ για πρόσωπα που παραβιάζουν ή παρεμποδίζουν την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών (2018) και της Συμφωνίας της Αχρίδας (2001), παρεμποδίζοντας ουσιαστικά την ειρήνη και την ασφάλεια των Δυτικών Βαλκανίων. Οι κυρώσεις αφορούν όποιον «είναι υπεύθυνος ή συνεργός ή έχει εμπλακεί άμεσα ή έμμεσα σε παραβίαση ή πράξη που παρεμπόδισε ή απείλησε την εφαρμογή οποιασδήποτε περιφερειακής συμφωνίας ασφάλειας, ειρήνης, συνεργασίας ή αμοιβαίας αναγνώρισης ή πλαισίου ή μηχανισμού λογοδοσίας που σχετίζεται με τα Δυτικά Βαλκάνια, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας των Πρεσπών του 2018· τη συμφωνία-πλαίσιο της Οχρίδας του 2001· ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών· τις συμφωνίες του Ντέιτον· ή τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της Διάσκεψης για την Εφαρμογή της Ειρήνης που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο τον Δεκέμβριο του 1995, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων ή συμπερασμάτων του Ύπατου Εκπροσώπου, του Συμβουλίου για την Εφαρμογή της Ειρήνης ή του Διοικητικού του Συμβουλίου, ή το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία ή, όσον αφορά την πρώην Γιουγκοσλαβία, τον Διεθνή Μηχανισμό Ποινικών Δικαστηρίων».
Ο ελιγμός μετά την κατακραυγή
Η νεοκλεγμένη πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας αντιμετωπίζοντας τη γενική κατακραυγή στο εσωτερικό αλλά και από τη διεθνή κοινότητα, με ανακοίνωση του γραφείου της επιχείρησε χωρίς επιτυχία να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να στείλει καθησυχαστικά μηνύματα αναφέροντας ότι θα «τηρήσει την χρήση της επίσημης συνταγματικής ονομασίας» αλλά «στις δημόσιες εμφανίσεις της, η Μακεδόνας πρόεδρος έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το όνομα Μακεδονία, ως πράξη ατομικού δικαιώματος αυτοδιάθεσης και αυτοπροσδιορισμού, σεβόμενη τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες και σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αξίες και αρχές».
Και η ανακοίνωση αυτή όμως συνιστά καθαρή παραβίαση της Συμφωνίας των Πρεσπών αλλα και της ίδιας της έννομης τάξης της χώρας της καθώς παραβιάζει ευθέως την εγκύκλιο την οποία ειχε εγκρίνει το Υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας σχετικά με την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Η κυρία Σιλιάνοφσκα ως απλή πολίτης μπορεί και έχει το δικαίωμα να αναφέρεται με όποιο τρόπο θέλει στο πρόσωπο της και στα πιστεύω της, όμως από τη Συμφωνία των Πρεσπών που δεσμεύει τη χώρα της και αποτέλεσε το «εισιτήριο» για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την επιλεξιμότητα της ως υποψήφιας προς ένταξη στην Ε.Ε., υπάρχουν συγκεκριμένες, καθαρές και απόλυτες απαγορεύσεις στην χρήση του όρου «Μακεδονία-ικός» από τους κρατικούς θεσμούς και όσους τους υπηρετούν.
Η Συμφωνία των Πρεσπών οσο και η ερμηνευτική εγκύκλιος του Υπουργείου Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας προβλέπουν ρητά ότι είναι υποχρεωτική η χρήση του όρου «της Βόρειας Μακεδονίας» για ολους τους κρατικούς θεσμούς, για ολα τα κρατικά αξιώματα, ολους τους φορείς και ολες τις οντότητες που εχουν ιδρυθεί με νόμο η χρηματοδοτούνται από το κράτος». Συνεπώς η κυρία Σιλιάνοφσκα κάθε φορά που θα αναφέρεται στο αξίωμα της ως «πρόεδρος της Μακεδονίας» παραβιάζει βάναυσα την Συμφωνία των Πρεσπών.
Ερώτημα η στάση του Μίτσκοσκι
Μετά το κύμα αντιδράσεων από την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα πράξει ο νικητής των εκλογών και εντολοδόχος πρωθυπουργός Κ.Μίτσκοσκι, ο έτερος υποστηρικτής του «Μακεδονισμού», ο οποίος προεκλογικά ειχε διακηρύξει ότι θα χρησιμοποιεί τον όρο «Μακεδονία». Έχοντας υποσχεθεί προεκλογικά οτι θα διορθώσει την οικονομία της χώρας, θα είναι εξαιρετικά μεγάλου ρίσκου η επιλογή να ακολουθήσει τα χνάρια της Σιλιάνοφοσκα και να διακινδυνεύσει να χάσει τα ευρωπαϊκά κονδύλια και να φέρει την χώρα του σε ακόμη μεγαλύτερη απομόνωση δεδομένης της αντιπαράθεσης με την Βουλγαρία που ηδη έχει επιφέρει ένα βετο στην ευρωπαϊκή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας.
Βεβαίως ο κ.Μίτσκοσκι έχει ως διέξοδο το να τηρήσει τη Συμφωνία των Πρεσπών σε ό,τι αφορά την επίσημη ονομασία σχετικά με τους θεσμούς και τις κρατικές οντότητες και να εκμεταλλευθεί όλα τα άλλα «παράθυρα» που έχει αφήσει η συμφωνία με το αρθρο 7 στο οποίο επιτρέπεται στην γειτονική χώρα να χρησιμοποιεί τον όρο «Μακεδονία -ικος» σε ολες τις άλλες χρήσεις (εκτος κρατικών θεσμών και οντοτήτων) με την διευκρίνηση ότι … διαφοροποιούνται από την ελληνική ιστορία.
Ετσι ο κ. Μίτσκοσκι μπορει να εμφανίζεται ως πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας αλλά να ομιλεί για την «μακεδονική οικονομία, την μακεδονική ιστορία , για τα μακεδονικά εδάφη, τον μακεδονικό πολιτισμό, την μακεδονική εθνότητα, τον μακεδονικό αθλητισμό, την μακεδονική οινοποιία ». Ετσι να συντηρεί τον «Μακεδονισμο» και να ικανοποιεί το εθνικιστικό κοινό του ,χωρις τυπικά να παραβιάζει την Συμφωνία των Πρεσπών.
Μπορεί να καταγγελθεί η Συμφωνία των Πρεσπών
Στον δημόσιο διάλογο τις τελευταίες ημέρες ακούσθηκε η παραίνεση για καταγγελία της Συμφωνίας των Πρεσπών κατι που δεν προβλεπεται από την ίδια την Συμφωνία και τα ειδικά άρθρα που αφορούν το όνομα είναι διατάξεις αμετάκλητα που δεν επιδέχονται μάλιστα τροποποίησης. Όταν υπάρχουν διαφωνίες στην εφαρμογή προβλέπεται συγκεκριμένη διαδικασία. Διαβουλεύσεις, προσφυγη στον ΓΓ του ΟΗΕ και τελος προσφυγή και στο Δικαστήριο της Χάγης ακόμη και μονομερής (εάν δεν υπάρξει συμφωνία για από κοινού προσφυγή εντος εξαμήνου). Και σε κάθε περίπτωση αυτοί που το λενε, θα πρεπει να σκεφθούν ότι η Βόρεια Μακεδονία έχει ηδη εισπράξει, ως αντάλλαγμα για την υπογραφή της Συμφωνίας, την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την υποψηφιότητα στην Ε.Ε. και το πρωτο είναι μη αντιστρέψιμο.
Δυστυχως βασικό στοιχείο σε υλοποίηση μιας συμφωνίας είναι η καλη πίστη η οποία σημερα δεν υπαρχει… Εναπόκειται στην νεα ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας να αντιληφθεί ότι η επιλογή του ανοίγματος ενός νέου μετώπου με την Ελλάδα και την διεθνή κοινότητα στο όνομα του Μακεδονισμου θα είναι καταστροφική για την ίδια αλλα και για την χώρα.
Νίκος Μελέτης-protothema