Τι αναφέρει το τουρκικό ΜΜΕ ”turkiyetoday”
”Τον Οκτώβριο του 2025, η κυβέρνηση Τραμπ ανανέωσε την ετήσια απόφασή της να άρει το εμπάργκο όπλων στην Ελληνοκυπριακή Διοίκηση μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2026. Ενώ αυτό το βήμα αντιπροσωπεύει τη συνέχιση της σημαντικής αλλαγής που έχουμε δει στην πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Ελληνοκυπριακή Δημοκρατία τα τελευταία πέντε χρόνια, είναι επίσης απλώς μια ένδειξη για το πώς η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να προσεγγίσει τις σχέσεις της με τη Λευκωσία στο μέλλον.
Παραδοσιακά, οι Ηνωμένες Πολιτείες ακολουθούσαν πολιτική ουδετερότητας μεταξύ της τουρκικής και της ελληνικής πλευράς στο διαιρεμένο νησί. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παράλληλα με την επέκταση της συνεργασίας της με την Ελλάδα και την προσέγγιση Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου, η Ουάσιγκτον έχει αναλάβει μια σειρά πρωτοβουλιών που ωφελούν την Ελληνοκυπριακή Δημοκρατία. Η Τουρκία και η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) αναγνωρίζουν αυτήν την κυβέρνηση ως την Ελληνοκυπριακή Διοίκηση της Νότιας Κύπρου (ΕΚΕΑΚ). Αυτά τα βήματα έχουν γίνει εις βάρος της ΤΔΒΚ και των προσπαθειών για ομαλοποίηση στο νησί. Οι αποφάσεις των ΗΠΑ που διευκολύνουν τον εξοπλισμό της Ελληνοκυπριακής πλευράς και ενισχύουν τη στρατιωτική της ικανότητα δεν ευθυγραμμίζονται με τον δηλωμένο στόχο της υποστήριξης της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Από ουδέτερος μεσίτης σε στρατηγικό εταίρο: Η πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην ελληνοκυπριακή διοίκηση
Το 2019, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας Τραμπ, το Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, που ιδρύθηκε με την έμπνευση των ΗΠΑ και με την υποστήριξη του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, στόχευε στον αποκλεισμό της Τουρκίας από την περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία και την ευρύτερη εξίσωση.
Στη συνέχεια, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ήρε εν μέρει το εμπάργκο όπλων της Ελληνοκυπριακής Δημοκρατίας το 2020 και το ήρε πλήρως το 2021, επεκτείνοντας αυτήν την απόφαση κάθε χρόνο μέσω ετήσιων ανανεώσεων. Το 2024, η κυβέρνηση Μπάιντεν υπέγραψε ένα πλαίσιο αμυντικής συνεργασίας με την ελληνοκυπριακή διοίκηση. Αν και ο δηλωμένος στόχος του Οδικού Χάρτη για Διμερή Αμυντική Συνεργασία – που καθοδηγεί τους αμυντικούς δεσμούς έως το 2029 – είναι η «ενίσχυση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο», ο εξοπλισμός της μίας πλευράς του νησιού εις βάρος της άλλης ενέχει τον κίνδυνο αύξησης της στρατιωτικοποίησης και της έντασης. Ειδικά μετά τον πόλεμο της Γάζας, η μετατροπή της Κύπρου σε μια προωθημένη δυτική στρατιωτική βάση είναι πιο πιθανό να εμποδίσει την ειρήνη και την ομαλοποίηση παρά να προωθήσει τη σταθερότητα. Μία από τις τελευταίες ενέργειες που έλαβε η κυβέρνηση Μπάιντεν πριν από την αποχώρησή της από το αξίωμα ήταν μια απόφαση που επέτρεπε στην Ελληνοκυπριακή κυβέρνηση να επωφεληθεί από τα προγράμματα πωλήσεων ξένου στρατιωτικού εξοπλισμού και πλεονάζοντος αμυντικού υλικού των ΗΠΑ. Το Γενικό Επιτελείο της Εθνικής Φρουράς Κύπρου αξιολογεί επί του παρόντος τις επιλογές που παρουσίασε η Ουάσιγκτον, με τις αποφάσεις να αναμένονται το επόμενο έτος.
Άξονας ασφαλείας Ελλάδας-Ελληνικής Κύπρου-Ισραήλ
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία της αρχιτεκτονικής ασφαλείας που διαμορφώνει την Ανατολική Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια είναι η θεσμοθετημένη στρατιωτική και στρατηγική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Ελληνοκυπριακής πλευράς και Ισραήλ. Αυτή την εβδομάδα, πραγματοποιήθηκε η 10η διετής τριμερής σύνοδος κορυφής μεταξύ των τριών χωρών. Πριν από αυτό, εμφανίστηκαν πολλά δημοσιεύματα τόσο στον ισραηλινό όσο και στον ελληνικό τύπο σχετικά με τη δημιουργία μιας κοινής δύναμης μεταξύ των τριών χωρών για τη διασφάλιση της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και την παρέμβαση σε πιθανές κρίσεις και φυσικές καταστροφές. Αναφέρθηκε ότι μια τέτοια δύναμη στοχεύει στην ενίσχυση της στρατιωτικής-στρατηγικής συνεργασίας που έχει διαμορφωθεί μεταξύ των τριών χωρών σε απάντηση στις αυξανόμενες εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, στην προστασία των ενεργειακών υποδομών και στην ενίσχυση της θαλάσσιας ασφάλειας, και ότι πρόκειται για έναν σχηματισμό που προβλέπεται κατά της Τουρκίας σε απάντηση στην αυξανόμενη στρατιωτική της επιρροή στην περιοχή. Παρόλο που τα μέρη αρνήθηκαν την ύπαρξη μιας τέτοιας δύναμης, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αντίθεση στην Τουρκία έχει φέρει αυτές τις τρεις χώρες κοντά.
Τόσο η ιδέα της δημιουργίας μιας κοινής δύναμης όσο και η ιδέα της δημιουργίας και ανάπτυξης αυτής της τριμερούς συνεργασίας προέκυψαν αρχικά όταν η Ελλάδα και η Ελληνοκυπριακή Δημοκρατία ήρθαν πιο κοντά στο Τελ Αβίβ, μετά την επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ μετά το περιστατικό του Μαβί Μαρμαρά το 2010. Όπως έκαναν στη Συρία και τη Λιβύη, η Ελλάδα και η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση ενήργησαν και εδώ με την προσέγγιση «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου».
Αντιδρώντας στην άνοδο της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας και την αυξανόμενη επιρροή της στην περιοχή, η Ελλάδα και η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση αύξησαν τις προμήθειες όπλων από το Ισραήλ, ενέτειναν τις κοινές ασκήσεις και άρχισε να διαμορφώνεται μια «στρατηγική επανασυγκράτησης» που στοχεύει την Τουρκία μεταξύ αυτών των τριών χωρών. Έτσι, η διαμάχη για την εξουσία στην Ανατολική Μεσόγειο αποκτά ολοένα και περισσότερο έναν σαφώς στρατιωτικό χαρακτήρα, όχι απλώς διπλωματικό.
Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, η ελληνική Κύπρος, αφενός, μετατράπηκε σε βάση από την οποία χώρες που υποστήριζαν τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα – κυρίως οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και η Γαλλία και η Γερμανία – έστειλαν στρατιωτική βοήθεια και πυρομαχικά. Το νησί έγινε όχι μόνο ένας υλικοτεχνικός κόμβος, αλλά και αναπόσπαστο μέρος των στρατιωτικών εμπλοκών της Δύσης στη Μέση Ανατολή.
Η ελληνική Κύπρος ως προωθημένη στρατιωτική πλατφόρμα για τις δυτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή
Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα, η ελληνική Κύπρος, μέσω των στρατιωτικών βάσεων του Ηνωμένου Βασιλείου στο Ακρωτήρι και τη Δεκέλεια, χρησιμοποιήθηκε εκτενώς από τα δυτικά κράτη, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, για να παράσχουν στο Ισραήλ στρατιωτική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς όπλων, πυρομαχικών και πληροφοριών.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της ισραηλινής εφημερίδας Haaretz, μόνο τον Οκτώβριο, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, 40 αμερικανικά και 20 βρετανικά πολιτικά αεροσκάφη μετέφεραν όπλα και τεθωρακισμένα οχήματα από τη Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (RAF) στο Ακρωτήρι στο Τελ Αβίβ, την αεροπορική βάση Νεβατίμ και το αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν. Κατά την ίδια περίοδο, αμερικανικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη MQ-9 Reaper, πιθανώς επιχειρώντας από εγκαταστάσεις στην ελληνική Κύπρο, πραγματοποίησαν αποστολές αναγνώρισης και επιτήρησης πάνω από τη Γάζα.
Καθώς ο πόλεμος προχωρούσε, αν και ήταν γνωστό ότι οι πωλήσεις όπλων των ΗΠΑ στο Ισραήλ συνεχίζονταν, οι πληροφορίες ανοιχτού κώδικα σχετικά με τη χρήση των βάσεων μειώθηκαν σταδιακά λόγω των αυξανόμενων διεθνών αντιδράσεων στην πολιτική καταστροφής που ακολουθήθηκε στη Γάζα. Ορισμένες αναφορές υποδηλώνουν ότι αυτές οι πτήσεις αυξήθηκαν μετά την ανάληψη των καθηκόντων του πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, τον Ιούλιο του 2024. Τον Ιούνιο του 2025, όταν ο πόλεμος επεκτάθηκε στο Ιράν, στάλθηκαν στη Μέση Ανατολή επιπλέον μαχητικά αεροσκάφη πολλαπλών ρόλων Typhoon FGR4 και αεροσκάφη ανεφοδιασμού αέρος-αέρος Voyager για να επιχειρήσουν από την RAF Ακρωτηρίου.
Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης γνωστό ότι η χρήση αυτών των βάσεων δεν περιοριζόταν στη Γάζα. Χρησιμοποιήθηκαν ως κόμβοι υλικοτεχνικής υποστήριξης, κέντρα επιτήρησης και εξέδρες εκτόξευσης για αεροπορικές και μυστικές επιχειρήσεις με στόχο τη Συρία, τον Λίβανο, το Ιράκ, την Παλαιστίνη και την Υεμένη. Αυτή η κατάσταση έχει ουσιαστικά καταστήσει την Ελληνοκυπριακή Διοίκηση μέρος περιφερειακών συγκρούσεων. Υπενθυμίζεται ότι, λίγους μήνες πριν από τη δολοφονία του από το Ισραήλ, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα κατηγόρησε την Ελληνοκυπριακή Διοίκηση ότι ήταν μέρος του πολέμου επειδή άνοιξε τα αεροδρόμιά της για χρήση σε επιθέσεις στον Λίβανο και απείλησε με επίθεση.
Παρόλο που η Ελληνοκυπριακή Δημοκρατία απέκτησε την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο το 1960, βάσει των συμφωνιών Λονδίνου-Ζυρίχης, ο έλεγχος των βάσεων του Ακρωτηρίου και της Δεκέλειας παρέμεινε στο Ηνωμένο Βασίλειο και αυτές οι περιοχές -που χαρακτηρίζονται ως «κυρίαρχες περιοχές»- βρίσκονται εκτός της ελληνοκυπριακής κυριαρχίας. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξάγονται από αυτές τις βάσεις συχνά λαμβάνουν χώρα χωρίς τη γνώση ή τη συγκατάθεση του πληθυσμού του νησιού και περιστασιακά οδηγούν σε τοπικές διαμαρτυρίες.
Ενοποίηση των στρατηγικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ μετά τη Γάζα
Μετά τον πόλεμο της Γάζας, καθώς η στρατηγική σημασία της ελληνικής Κύπρου για το Ισραήλ αυξήθηκε περαιτέρω, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών εμβαθύνθηκαν σημαντικά στον στρατιωτικό τομέα και στον τομέα της ασφάλειας. Σε δήλωση που έκανε τον Ιανουάριο, ο Ελληνοκύπριος Υπουργός Άμυνας Βασίλης Πάλμας δήλωσε ότι η Αεροπορική Βάση Πάφου και η Ναυτική Βάση Ευάγγελος Φλωράκης, που βρίσκονται υπό κατασκευή, θα είναι ανοιχτές για χρήση από συμμαχικές χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Αίγυπτος και η Ιορδανία, και ότι το Ισραήλ θα έχει «προνομιακό καθεστώς» σε αυτές τις εγκαταστάσεις.
Μετά την έναρξη του πολέμου της Γάζας, η Βάση Πάφου χρησιμοποιήθηκε επίσης από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες για επιχειρήσεις logistics και πληροφοριών. Σε δηλώσεις του στα μέσα ενημέρωσης, ο Πάλμας τόνισε ότι η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση βασίζεται στο Ισραήλ και όχι στην Ελλάδα για την ασφάλεια, και τόνισε επίσης ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επεκτείνουν τις στρατιωτικές υποδομές της Ελληνοκυπριακής Διοίκησης και θα εκσυγχρονίσουν τις βάσεις.
Έχοντας υιοθετήσει την ενσωμάτωση στα δυτικά συστήματα ασφαλείας ως στρατηγικό στόχο μετά το 2010, η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση επιτάχυνε την αμυντική συνεργασία με το Ισραήλ προκειμένου να μειώσει τη ρωσική επιρροή στο στρατιωτικό της απόθεμα. Σε αυτό το πλαίσιο, αγόρασε το πρώτο της περιπολικό σκάφος ανοιχτής θάλασσας, το Ioannides, από το Ισραήλ το 2018. Η Ελληνοκυπριακή Εθνοφρουρά πρόσθεσε στο απόθεμά της ισραηλινής κατασκευής τυφέκια πεζικού Tavor. Το σύστημα πυραύλων εδάφους-αέρος Barak MX, που αποφασίστηκε το 2021, αναπτύσσεται σταδιακά στο νησί και αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία μέχρι το τέλος του έτους. Τον Φεβρουάριο, η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση ανέθεσε την ασφάλεια των αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου στις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες.
Η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση δεν έχει περιορίσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ σε στρατιωτικούς και μυστικούς τομείς. Έχει επίσης αναλάβει ενεργό ρόλο σε έργα ανθρωπιστικής βοήθειας που φέρονται, ιδίως στο πλαίσιο της Γάζας, να ανοίγουν το δρόμο για τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων. Το σχέδιο που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης στο Παρίσι την 1η Νοεμβρίου 2023, με στόχο την άμεση παράδοση βοήθειας στη Γάζα δια θαλάσσης από το λιμάνι της Λάρνακας, έλαβε την αρχική έγκριση του Ισραήλ τον Δεκέμβριο του 2023, μετά την οποία Ισραηλινοί αξιωματούχοι διεξήγαγαν τεχνικές και υλικοτεχνικές αξιολογήσεις στην Ελληνοκυπριακή Διοίκηση. Η ισραηλινή πλευρά ισχυρίστηκε ότι η διαδρομή θα συνέβαλε στον οικονομικό διαχωρισμό της Γάζας και θα επέτρεπε την παροχή βοήθειας χωρίς την ανάγκη χερσαίων διαβάσεων. Αντίθετα, οι Παλαιστίνιοι απέρριψαν την πρόταση, τονίζοντας ότι αυτή η ρύθμιση επικαλύπτεται με πολιτικές αναγκαστικού εκτοπισμού και ευρύτερους στόχους κατοχής υπό το πρόσχημα της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Παρόλο που το σχέδιο δεν μπόρεσε να εφαρμοστεί λόγω αυτών των αντιρρήσεων, όπως φαίνεται από τις δηλώσεις που έγιναν μετά την 10η Τριμερή Σύνοδο Κορυφής Ισραήλ, Ελλάδας και Ελληνοκυπριακής Διοίκησης, ένας θαλάσσιος διάδρομος Αμάλθειας χρησιμοποιήθηκε για την αποστολή βοήθειας στη Γάζα και αναμένεται ότι η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση και η Ελλάδα θα κατέχουν σημαντική θέση στα σχέδια του Ισραήλ σχετικά με τη Γάζα την επόμενη περίοδο.
Η προσέγγιση μεταξύ των δύο χωρών έχει αντικατοπτριστεί και στις κοινωνικές σχέσεις. Μετά την επέκταση του πολέμου του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή, και ιδιαίτερα μετά τον 12ήμερο πόλεμο, αναφέρεται ότι χιλιάδες Ισραηλινοί πολίτες εγκαταστάθηκαν στην Ελληνοκυπριακή Διοίκηση.”