από το insidestory.gr
Μια ημέρα πριν την κατάθεση δεσμευτικών οικονομικών προσφορών στο ΤΑΙΠΕΔ από τις κοινοπραξίες που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, ένα άρθρο του Τάσου Τέλλογλου στο insidestory.gr, έρχεται να ταράξει τα νερά.
Σύμφωνα με αυτό, τα επιχειρηματικά σχήματα στα οποία μετέχουν τόσο ο όμιλος Κοπελούζου όσο και ο Ιβάν Σαββίδης αποχωρούν από την διεκδίκηση του λιμανιού και δεν θα καταθέσουν αύριο οικονομικές προσφορές. Μένει βέβαια αυτό να αποδειχθεί, αλλά θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Τάσος Τέλλογλου σε παρόμοια θέματα έχει πολύ καλές δημοσιογραφικές “πηγές”.
Γράφει λοιπόν:
Ο όμιλος Κοπελούζου ήταν το μεγάλο φαβορί για τη διεκδίκηση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, στη διαδικασία του ΤΑΙΠΕΔ που εκπνέει αύριο 22 Σεπτεμβρίου και δεν αναμένεται να παραταθεί. Αλλά οι Αμερικανοί είχαν αντιρρήσεις.
Ο όμιλος Κοπελούζου, που διατηρεί σχέσεις με την Gazprom, δεν θα εμφανίσει τελικά προσφορές για το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης (ούτε και ο ΟΛΘ, συμφερόντων Ιβάν Σαββίδη), αφήνοντάς το σε δύο εταιρείες που χρωματίζονται από την παρουσία (ελληνο)αμερικανικών συμφερόντων. Τι συνέβη όμως και το φαβορί έγινε αουτσάιντερ;
Το ακριανό λιμάνι
Το λιμάνι δεν γεμίζει το μάτι – ένας μώλος είναι. Αλλά η θέση του είναι μοναδική. Γι’ αυτό Ηνωμένες Πολιτείες και Ρωσία το είχαν πάντα στο μάτι. Οι Ρώσοι διεκδικούσαν εδώ το άνοιγμα προξενείου, κάτι που πέτυχαν. Αντίθετα δεν τα κατάφεραν με τον αγωγό ρωσικού πετρελαίου που σχεδίαζαν να έρχεται από το Μπουργκάς της Βουλγαρίας και να καταλήγει στην Αλεξανδρούπολη – η κατασκευή του ματαιώθηκε από την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της πόλης μιλάει ρωσικά και οι προσπάθειες διείσδυσης της Ρωσίας εδώ, ιδιαίτερα τα χρόνια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ, ήταν συστηματικές – κάτι που τις παραμονές της υπογραφής της συμφωνίας των Πρεσπών συνομολόγησε και ο ΣΥΡΙΖΑ, με τις απελάσεις Ρώσων διπλωματών που ενόχλησαν γιατί ήταν ιδιαίτερα δραστήριοι στο λιμάνι της Θράκης. Όχι μακριά από την Αλεξανδρούπολη, στη Νέα Καρβάλη, το 2014 ο τζουντόκα του Πούτιν Αρκάντι Ρότενμπεργκ επιδίωξε να αγοράσει το λιμάνι της πόλης με το εργοστάσιο λιπασμάτων – χωρίς επιτυχία, καθώς ο Λαυρέντης Λαυρεντιάδης δεν το πουλούσε.
Την ίδια χρονιά ο Δημήτρης Κοπελούζος, επικεφαλής του ομώνυμου ομίλου, πάει με τη Gazprom στη διαιτησία στη Στοκχόλμη, για τους όρους της συνεργασίας του ρωσικού κολοσσού με τη δική του εταιρεία Prometheus Gas, η οποία είναι ο προνομιακός συνεργάτης της Gazprom στην Ελλάδα. H διαιτησία αυτή, που για πολλούς στην αγορά είναι «για τα μάτια του κόσμου», λήγει με εξωδικαστικό συμβιβασμό. Οι σχέσεις του Δημήτρη Κοπελούζου με τη Ρωσία και μετά τη ρωσική εισβολή στην Κριμαία παραμένουν στενές: εκμεταλλευόταν μέχρι πρόσφατα με την Fraport το αεροδρόμιο της Αγίας Πετρούπολης, ενώ εξακολουθεί να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην εμπορία φυσικού αερίου, πουλώντας ρωσικό αέριο. Η εταιρεία του Prometheus Gas αναφέρεται στη Wikipedia ως «ελληνορωσική», αφού η Gazprom έχει το 50%, με το άλλο 50% να ελέγχεται από τη δική του εταιρεία ΠΥΡΣΟΣ.
H Τράπεζα του Εύξεινου Πόντου, που έδωσε στην Prometheus μία εγγυητική επιστολή 50 εκατ. δολαρίων για ένα κοινό project με την Gazprom στα τέλη του 2019, αναφέρει ότι σκοπός του εγχειρήματος ήταν η εμπορία ρωσικού φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Τέτοιες επιστολές δεν δίνονται από τη διακρατική αυτή τράπεζα χωρίς πολιτική υποστήριξη – σε αυτήν την περίπτωση της ελληνικής και της ρωσικής κυβέρνησης. Παρόλα αυτά ο παλιός πρέσβυς των ΗΠΑ στην Αθήνα Τσαρλς Ρις χαρακτήριζε τον Δημήτρη Κοπελούζο ήδη το 2007 «ρεαλιστή επιχειρηματία», που φοράει «πολλά καπέλα», κρούοντας ταυτόχρονα τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανότητα να οδηγήσει η σχέση του με την Gazprom σε «μονομερή εξάρτηση της χώρας από το ρωσικό φυσικό αέριο».
H Prometheus Gas υπολόγιζε ότι μετά το τέλος του συμβολαίου με την Gazprom το 2016 θα μπορούσε να ανανεώσει με ακόμα καλύτερους όρους και να προμηθεύει την ελληνική αγορά με περισσότερο φυσικό αέριο. Θυμάμαι σε μία συνάντησή μας το 2014 με τον Δημήτρη Κοπελούζο να μου λέει ότι ακόμα και ο αγωγός TAP από το Μπακού, που κατασκεύασαν και λειτουργούν δυτικές εταιρείες μαζί με το Αζερμπαϊτζάν, δεν θα είχε τη δυνατότητα να γεμίσει με φυσικό αέριο, αν δεν αγόραζαν από την Gazprom ρωσικό φυσικό αέριο.
Mε βάση τις οικονομικές καταστάσεις του 2019, η Prometheus είχε 31 εργαζόμενους, υγιή οικονομικά και είχε διαθέσει στην ελληνική αγορά 710 εκατ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τα 3,5 δισεκατομμύρια που χρησιμοποιεί η χώρα μας κάθε χρόνο. «Σχετικές συμβάσεις υπογράφηκαν με πελάτες διαφόρων κατηγοριών, όπως είναι οι ανεξάρτητοι ηλεκτροπαραγωγοί (Elpedison και Ήρων), εταιρείες παροχής αερίου (ΕΠΑ Αττικής, ΕΠΑ Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας), διυλιστήρια (Motor Oil Hellas) και βιομηχανίες (ΕΛΒΑΛ και λοιπές). Μέτοχοι στους περισσότερους απ’ αυτούς τους πελάτες είναι μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού, όπως η Edison/EDF (στην Elpedison), η Engie και η Qatar Petroleum (στην Ήρων) και η Eni (στην ΕΠΑ Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας), καθιστώντας εξαιρετικά αξιόπιστο το χαρτοφυλάκιο πελατών της Εταιρείας», αναφέρεται στην ιστοσελίδα της εταιρείας. Τα ντηλ του Δημήτρη Κοπελούζου συνήθως «δούλευαν», αλλά όχι πάντα: Στον Μπουργκάς-Αλεξανδρουπολη έχασε χρήματα, ενώ και η εκτροπή του Αχελώου έμεινε στα χαρτιά.
Ο ορίζοντας για τα ντηλ του Δημήτρη Κοπελούζου μετά την Κριμαία στένεψε. Έπρεπε για πολλούς λόγους να διαφοροποιηθεί από την μονοκαλλιέργεια του ρωσικού φυσικού αερίου, πράγμα που έκανε. Στις συναντήσεις μας συζητούσαμε περισσότερο για εστιατόρια, αεροδρόμια και ανεμογεννήτριες. Αλλά η σταθερά παρέμενε το αέριο της Gazprom.
Η τελική ευθεία
Το 2020 το ΤΑΙΠΕΔ αποφάσισε να πουλήσει το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Την άνοιξη του 2021 ανακοίνωσε ότι προεπιλέχθηκαν τέσσερα γκρουπ για τη διεκδίκηση του λιμανιού:
QUINTANA INFRASTRUCTURE & DEVELOPMENT, που αντιπροσωπεύει μία ομάδα Τεξανών επενδυτών από τον χώρο του πετρελαίου.
Κοινοπραξία CAMERON S.A – GOLDAIR CARGO AE – BOLLORE AFRICA LOGISTICS. Στο σχήμα αυτό συμμετέχει και ο όμιλος Κοπελούζου.
Κοινοπραξία INTERNATIONAL PORT INVESTMENTS ALEXANDROUPOLIS, η οποία απαρτίζεται από τις εταιρείες BLACK SUMMIT FINANCIAL GROUP – EUROPORTS – EFA GROUP και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΟΛΘ), συμφερόντων Ιβάν Σαββίδη.
Από την πρώτη στιγμή τα δύο φαβορί ήταν για διαφορετικούς λόγους οι δύο πρώτες κοινοπραξίες, παρά το γεγονός ότι κυβερνητικές πηγές χαρακτηρίζαν τα σχήματα BlackSummit και Quintana «μικρά» για τη σημασία του έργου. Τον Μάιο η BlackSummit πήρε το λιμάνι της Καβάλας, το δεύτερο σημαντικότερο της περιοχής – άρα οι πιθανότητες να κερδίσει την Αλεξανδρούπολη ήταν μάλλον περιορισμένες.
Στις συνθήκες του ουκρανορωσικού πολέμου ο Σαββίδης ήταν εύκολος αντίπαλος. Ο ίδιος μάλιστα δέχθηκε να μείνει εκτός της διεκδίκησης του λιμανιού πολύ νωρίς. Για τον Κοπελούζο τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ουδέποτε του είπε –με εξαίρεση το διάστημα μετά τις 10 Αυγούστου– ότι οι Αμερικανοί δεν τον ήθελαν στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Η επιχειρηματολογία των εταιρειών στις οποίες συμμετείχαν αμερικανικά συμφέροντα (Quintana, BlackSummit) βρήκε ευήκοα ώτα, όταν στις 25 Ιουλίου 2022 η Damco Energy, τελικός δικαιούχος της οποίας είναι ο Χρήστος Κοπελούζος, συνήψε joint venture με την Prometheus Gas (που θυμίζουμε ότι ανήκει κατά 50% στην Gazprom). Ο κ. Κοπελούζος και η Τατιάνα Φελίκσοβνα Περέιμα εξουσιοδοτήθηκαν να διαπραγματευθούν τη συμφωνία των δύο εταιρειών, που οι Αμερικανοί χαρακτηρίζουν κερκόπορτα για την είσοδο της Gazprom στο λιμάνι. H Περέιμα, που είναι σύμβουλος του διευθύνοντος συμβούλου της Gazpromexport, είχε πόστα διοίκησης σε ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες όπως η ΣΙΜΠΟΥΡ και ΒΙΑΧPLEN.
Στα τέλη Ιουλίου εξέπνεε η προθεσμία για προσφορές, αλλά δόθηκε μία παράταση μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου. Η χρονική απόσταση της απόφασης για το joint venture από την εκπνοή της τελικής προθεσμίας για τις προσφορές οδήγησε την αμερικανική πρεσβεία αλλά και τον γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ, που επισκέφθηκε την Αθήνα τον Αύγουστο, να διατυπώσουν σε «πολύ υψηλό επίπεδﻨτις αντιρρήσεις τους για την δυνατότητα να «μπει η Gazprom από την πίσω πόρτα στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης».
Ο Δημήτρης Κοπελούζος με κάποιες κινήσεις τις τελευταίας στιγμής που περιλάμβαναν και συνεννοήσεις με πρόσωπα «κοντά στον Αμερικανό πρόεδρο» επιδίωξε να «γυρίσει την παρτίδα», αλλά ήταν αργά – μάλιστα αυτές έγιναν την ώρα που εκδηλωνόταν η πετυχημένη ουκρανική αντεπίθεση στο Χάρκοβο και η Ρωσία σκλήραινε τη θέση της στην ιδιότυπη διαπραγμάτευση με τη Δύση για τους όρους παροχής φυσικού αερίου από τον χειμώνα. Έτσι παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον Μάιο εγκαινίασε τον FSRU, τον πλωτό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, στον οποίον η κόρη του κ. Κοπελούζου Ερμίνα συμμετέχει με 20% –μία σαφής ένδειξη ότι το λιμάνι θα περνούσε στα χέρια του Κοπελούζου– τόσο ο παλαίμαχος επιχειρηματίας όσο και η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να στάθμισαν λανθασμένα την γεωπολιτική συγκυρία:
«Δεν μπορείς να είσαι σε αυτή τη φάση και με τον Αμερικανό και με τον Ρώσο, δεν γίνεται πουθενά, ούτε στην Αλεξανδρούπολη», είπε στο inside story μια κυβερνητική πηγή που ήθελε να παραμείνει ανώνυμη.