Την πρώτη του δημόσια αντίδραση για την μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί εξέφρασε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Λίγα 24ωρα πριν από τη συνάντησή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα, την ερχόμενη Δευτέρα 13 Μαΐου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δυναμίτισε το κλίμα, στέλνοντας σαφές μήνυμα στον σουλτάνο ότι με την κίνησή του αυτή προσβάλλει την ιστορία της Κωνσταντινούπολης, που αποτελεί σταυροδρόμι πολιτισμών.
Είναι σαφές ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας ακολουθεί πιστά την διπρόσωπη πολιτική του, αφού από τη μία «θολώνει» τα νερα με τις προκλητικές φιέστες για τη μετατροπή σε τζαμί της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη και από την άλλη στέλνει μήνυμα συνεργασίας και διαλόγου στον Έλληνα πρωθυπουργό.
«Εμείς προσπαθούμε να αυξήσουμε τον αριθμό των φίλων. Δεν υπάρχει κανένα θέμα που δεν μπορούμε να λύσουμε με καμία από τις χώρες της περιοχής μας. Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει πόρτα που δεν μπορεί να ανοίξει ο διάλογος και οι διαπραγματεύσεις», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος.
Βέτο της Αθήνας για τη Μονή της Χώρας
Με αφορμή τους σεισμούς του 2023 στην Τουρκία, η Αθήνα και η Άγκυρα προσπάθησαν να επιχειρήσουν αλλαγή σελίδας στις μεταξύ τους σχέσεις, βάζοντας τέλος στην ένταση στο πεδίο και την πολεμική ρητορική, ενώ σε αυτό συνετέλεσε και η επί σειρά μηνών απουσία αναφορών από Τούρκο αξιωματούχο που θα μπορούσε να «προκαλέσει» την ελληνική πλευρά. Μάλιστα μηδενίστηκαν ακόμα και οι υπερπτήσεις και οι παραβιάσεις.
Στο πλασίο αυτό της ηρεμίας μεταξύ των δύο χωρών, ο Ερντογάν επισκέφθηκε την Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2023, ενώ πραγματοποιήθηκε και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, διατηρώντας οι δύο χώρες τις θέσεις αλλά και τις κόκκινες γραμμές τους μέχρι και σήμερα.
Η πρόσφατη πρόκληση όμως από την πλευρά του Τούρκου προέδρου με τα εγκαίνια της λειτουργίας του βυζαντινού μνημείου της Μονής της Χώρας ως τζαμί φαίνεται πως ταράζει τα διπλωματικά νερά μεταξύ των δύο χωρών, αφού προκάλεσε την ενόχληση της Αθήνας, που καταδικάζει την κίνηση αυτή του Ερντογάν.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μάλιστα, στη διάρκεια της καθιερωμένης μηνιαίας συνάντησής του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκειά του για το γεγονός, σημειώνοντας πως θα θέσει το θέμα στην τετ α τετ συνάντηση που θα έχει με τον Τόυρκο πρόεδρο.
«Δεν έχουμε αυταπάτες για τις τουρκικές θέσεις»
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Έλληνας πρωθυπουργός, η μετατροπή αυτή ήταν αχρείαστη, τονίζοντας ότι είναι μία ενέργεια που προσβάλλει την πλούσια ιστορία της Κωνσταντινούπολης ως σταυροδρόμι πολιτισμών.
Ταυτόχρονα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι ο δίαυλος επικοινωνίας με την Τουρκία παραμένει ανοιχτός, «ακόμα και όταν διαφωνούμε».
«Θέλω να εκφράσω δημόσια την έντονη δυσαρέσκειά μου διερμηνεύοντας πιστεύω τα αισθήματα όλων των Ελλήνων για την παντελώς αχρειάστη μετατροπή ενός ιστορικού τεμένους της μονής της χώρας σε τζαμί. Πιστεύω ότι είναι μία ενέργεια η οποία προσβάλλει την πλούσια ιστορία της ίδιας της Κωνσταντινούπολης ως ένα σταυροδρόμι πολιτισμών και είναι και ένα ζήτημα το οποίο βεβαίως και θα θέσω στον πρόεδρο Ερντογάν όταν τον συναντήσω. Από εκεί και πέρα, πιστεύω ότι είναι μία ευκαιρία να κάνουμε μία αξιολόγηση της προσπάθειας επαναπροσέγγισης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας η οποία σίγουρα σε αρκετά επίπεδα έχει δείξει μετρήσιμα αποτελέσματα.
Προσεγγίζουμε πάντα τις συζητήσεις μας με την Τουρκία με αυτοπεποίθηση και χωρίς αυταπάτες ότι οι τουρκικές θέσεις θα αλλάξουν από τη μία στιγμή στην άλλη. Παρά ταύτα θεωρώ επιβεβλημένο ακόμα και όταν διαφωνούμε, οι διάλογοι, η διαδρομή επικοινωνίας, τα κανάλια επικοινωνίας να είναι πάντα ανοιχτά και να μπορούμε να συνομιλούμε με ειλικρίνεια και όταν διαφωνούμε, να διαφωνούμε χωρίς εντάσεις και χωρίς αυτό να προκαλεί πάντα κλιμάκωση στο πεδίο, όπως δυστυχώς είχαμε δει τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια», τόνισε ο πρωθυπυργός.
Βήμα πίσω στις κόκκινες γραμμές
Η Αθήνα παρακολουθεί όλες τις κινήσεις της Άγκυρας ψύχραιμα και με αποφασιστικότητα, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα, ότι δεν πρόκειται να κάνει βήμα πίσω στις κόκκινες γραμμές της, ενώ παράλληλα προωθεί τον διάλογο με βάση τη θετική ατζέντα.
Στη συνάντηση των δύο ηγετών την Δευτέρα στην Άγκυρα, θα συμμετάσχουν και οι υπουργοί Εξωτερικών αλλά και οι διπλωματικοί σύμβουλοι των δύο χωρών.
Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, από την πρώτη στιγμή αντέδρασε στη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί, καλώντας την Άγκυρα να σεβαστεί τον οικουμενικό χαρακτήρα του μνημείου.
«Συνιστά πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα καθώς αλλοιώνει και προσβάλλει τον χαρακτήρα της ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ανήκον στην ανθρωπότητα», αναφέρει το υπουργείο Εξωτερικών.