Την ώρα που ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, βάζει βέτο και εμφανίζεται αμετακίνητος στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ στηρίζει το ιστορικό προηγούμενο των δύο αυτών χωρών, αναφορικά με το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς των νησιών Ωλαντ στη Βαλτική Θάλασσα το βασικό «επιχείρημά» του για τον αφοπλισμό των νησιών του Αιγαίου.
Η Αγκυρα γνωρίζει ότι η στρατηγική επιλογή της να επιχειρήσει τη μετατροπή του Αιγαίου σε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη μέσω επίκλησης προκλητικά αυθαίρετων ερμηνειών του διεθνούς δικαίου και επιστολών στον ΟΗΕ σχετικά με υποτιθέμενες παραβιάσεις των συνθηκών της Λωζάνης και των Παρισίων δεν έχει καμία τύχη. Για το λόγο αυτό, βάζει στο τραπέζι την απειλή πολέμου έχοντας εντείνει τις υβριδικές επιχειρήσεις κατά της χώρας μας, προκειμένου να δημιουργήσει συνθήκες, που κατά τη δική της θεώρηση των πραγμάτων, θα είναι ικανές να σύρουν την Ελλάδα σε διαπραγματεύσεις και τελικά υποχωρήσεις.
Οι παράλογες διεκδικήσεις της Τουρκίας και η αλλαγή πλεύσης της ελληνικής διπλωματίας
Παρά το ότι οι τουρκικές διεκδικήσεις κινούνται σε γραμμή παραλόγου υιοθετώντας πρακτικές πειρατείας περασμένων αιώνων, το γεγονός ότι τίθενται επίσημα πλέον σε όλα τα διεθνή φόρα με τον ανυπόστατο ισχυρισμό ότι εναρμονίζονται με το διεθνές δίκαιο συνιστά μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Η αλλαγή πλεύσης της ελληνικής διπλωματίας με τεκμηριωμένη και συνεχή ενημέρωση της διεθνούς κοινότητας χωρίς να μένει αναπάντητη ούτε μία από τις παράνομες αιτιάσεις των Τούρκων αποδεικνύει ότι έχουμε περάσει σε μία νέα περίοδο, που κάθε λεπτομέρεια της τουρκικής στρατηγικής έχει τη δική της σημασία στην κατεύθυνση αποκάλυψης του σκοτεινού και επικίνδυνου σχεδίου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην περιοχή μας.
Στο πλαίσιο αυτό, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών συνδέει ευθέως την προωθούμενη από την Αγκυρα, ακόμα και με τη χρήση στρατιωτικών μέσων, νέα τάξη πραγμάτων στο Αιγαίο με το αυτόνομο καθεστώς της αυτοδιοικούμενης σουηδόφωνης επαρχίας νησιών στη νοτιοδυτική ακτή της Φιλανδίας. Βέβαια, ο Τούρκος πρόεδρος φυσικά και δεν πασχίζει για την ευημερία της Σάμου, της Χίου, της Λέσβου, της Κω, της Λήμνου και τόσων άλλων νησιών απαιτώντας να υιοθετήσουν το συγκεκριμένο σκανδιναβικό μοντέλο αλλά αμφισβητώντας στην πράξη την ελληνική κυριαρχία έχει ως στόχο να απενεργοποιήσει τον κίνδυνο των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων, που βρίσκονται απέναντι από τις τουρκικές ακτές και μπορούν να δώσουν συντριπτική απάντηση σε κάθε απόπειρα επιβουλής της εθνικής κυριαρχίας.
Το τουρκικό αφήγημα, με την ουδέτερη ζώνη, που φαντασιώνεται η Αγκυρα στο Αιγαίο, έχει αποσταλεί στο γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουντέρες. Αποδομήθηκε σε όλες τις διαστάσεις του από την ελληνική διπλωματία μέσω απαντητικής επιστολής, παρ’ όλα αυτά θα το βρίσκουμε μπροστά μας από εδώ και πέρα καθώς το καθεστώς Ερντογάν το έχει κάνει «σημαία» του. Οι τουρκικοί ισχυρισμοί επικεντρώνονται στο ειδικό αποστρατικοποιημένο καθεστώς του νησιωτικού συμπλέγματος Ωλαντ, που αποτελείται από περισσότερα από 6.700 νησιά, με τον πληθυσμό τους, που ξεπερνά τους 30.000 κατοίκους, να ζει μόνο σε 60 από αυτά. Πρόκειται για μία αυτόνομη περιοχή 13.300 km², που ανήκει στη Φινλανδία και στην οποία τα τελευταία 100 χρόνια δεν υπάρχει παρουσία στρατού ούτε οχυρωματικών έργων.
Η Φινλανδία και τα νησιά Ωλαντ
Ιστορικά, η Φινλανδία και τα νησιά Ωλαντ ανήκαν στο Βασίλειο της Σουηδίας, αλλά αποτέλεσαν τμήμα του Μεγάλου Δουκάτου της Φινλανδίας το 1809, όταν η Σουηδία αναγκάστηκε να παραδώσει τη Φινλανδία και τα Ωλαντ στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Το 1917, όταν η Φινλανδία κέρδισε την ανεξαρτησία της, οι εκπρόσωποι των δήμων των Ωλαντ αποφάσισαν να επιδιώξουν την επανένωση τους με τη Σουηδία αλλά το αίτημα τους απορρίφθηκε. Με δεδομένο ότι το ζήτημα διευθέτησης του καθεστώτος των νησιών θα οδηγούσε σε πολεμική σύγκρουση μεταξύ Φινλανδίας και Σουηδίας, η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Κοινωνία των Εθνών, που είχε ιδρυθεί το 1920.
Ενα χρόνο αργότερα η Κοινωνία των Εθνών παραχώρησε στη Φινλανδία την κυριαρχία στα νησιά Ωλαντ με την υποχρέωση να εγγυηθεί στον πληθυσμό τους τη σουηδική κουλτούρα, τη γλώσσα, τα τοπικά έθιμα και το σύστημα αυτοδιοίκησης. Η επίλυση του ζητήματος της κυριαρχίας των νησιών το 1921 σήμανε και την αποδοχή της αποστρατικοποίησης τους, που είχε αποφασιστεί κατά τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στο Παρίσι το 1856 μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο. Οσον αφορά στον νόμο, που όριζε την αυτονομία των νησιών, αναθεωρήθηκε πλήρως δύο φορές, το 1951 και το 1993.
Στο μεταξύ, η διοίκηση των νησιών Ωλαντ αποτελεί μικρογραφία μιας κρατικής οντότητας. Το κοινοβούλιο έχει 30 μέλη, που εκλέγονται κάθε τέσσερα χρόνια, διορίζει την περιφερειακή κυβέρνηση, ψηφίζει νόμους σε τομείς, που σχετίζονται με τις εσωτερικές υποθέσεις της περιοχής και ασκεί τη δική του δημοσιονομική κατανέμοντας τον προϋπολογισμό στους 16 δήμους. Ο πρόεδρος της Φινλανδίας διορίζει τον κυβερνήτη σε συνεννόηση με το τοπικό κοινοβούλιο ενώ η κυβέρνηση αποτελείται από το πολύ 8 μέλη με τη διοίκηση να χωρίζεται σε 6 τομείς: Κυβερνητικό Γραφείο, Τμήμα Υποδομών, Τμήμα Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας και Περιβάλλοντος, Τμήμα Εμπορίου και Βιομηχανίας, Τμήμα Παιδείας και Πολιτισμού, Τμήμα Οικονομικών.
Οι οικονομικοί πόροι της διοίκησης προέρχονται από ίδια έσοδα και ένα κατ’ αποκοπή ποσό, που εισπράττεται από τη φινλανδική κυβέρνηση, το οποίο αποτελεί μια μορφή επιστροφής μέρους των φόρων, που καταβάλουν τα νησιά στο φινλανδικό κράτος. Η τοπική οικονομία βασίζεται στη ναυτιλία (40%), το εμπόριο και τον τουρισμό. Το κοινοβούλιο των νησιών Ωλαντ έχει το δικαίωμα να αποφασίσει το νομοθετικό πλαίσιο της εκπαίδευσης, της υγείας και της περίθαλψης, της βιομηχανικής ανάπτυξης, της προστασίας του περιβάλλοντος, των μεταφορών και της αστυνόμευσης. Αναφορικά με το φινλανδικό κρατικό δίκαιο, εφαρμόζεται στους τομείς, στους οποίους το κοινοβούλιο των νησιών δεν έχει νομοθετικές εξουσίες.
Το δικαίωμα κατοικίας αποκτάται κατά τη γέννηση εάν το κατέχει ο ένας από τους δύο γονείς ενώ οι Φινλανδοί πολίτες με επαρκή γνώση της σουηδικής γλώσσας ύστερα από 5ετή διαμονή στα νησιά μπορούν να υποβάλουν αίτηση για ενταχθούν σε καθεστώς κατοίκου. Οσοι όμως κάτοικοι έχουν απουσιάσει για περισσότερα από 5 χρόνια από τον τόπο διαμονής τους τότε χάνουν το δικαίωμα αυτό, που αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι το δικαίωμα αλλά και για την κατοχή ακίνητης περιουσίας και την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας στα νησιά αυτά.
Τα σουηδικά είναι η μόνη επίσημη γλώσσα στα νησιά Ωλαντ ενώ σύμφωνα με το νόμο για την αυτονομία, κάθε επικοινωνία μεταξύ της κυβέρνησης της Φινλανδίας και των τοπικών αρχών θα πρέπει να διεξάγεται στα σουηδικά. Ωστόσο, οι Φινλανδοί πολίτες έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τα φινλανδικά σε προσωπική τους υπόθεση ενώπιον δικαστηρίου ή άλλων κεντρικών κυβερνητικών αρχών στα νησιά. Στο πλαίσιο του ειδικού αυτόνομου καθεστώτος, όταν η Φινλανδία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 1995, το τοπικό κοινοβούλιο εξέφρασε, ύστερα από δύο δημοψηφίσματα, τη συγκατάθεσή του για την ένταξη των νησιών στην ΕΕ. Το ειδικό καθεστώς επιβεβαιώνεται και από το πρωτόκολλο, που ρυθμίζει τις σχέσεις των νησιών Ωλαντ με τις Βρυξέλλες αναφορικά με τις διατάξεις για την αγορά ακινήτων και το δικαίωμα επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Τι ορίζει το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο για τα νησιά Ωλαντ
Το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο για την αυτόνομη περιοχή των Ωλαντ ορίζει επίσης ότι θεωρούνται ως τρίτη επικράτεια όσον αφορά στην έμμεση φορολογία, η οποία επιτρέπει την πώληση αφορολόγητων αγαθών σε επιβάτες, που ταξιδεύουν μεταξύ των νήσων και άλλων κρατών μελών της ΕΕ, ακόμη και αν η φορολογική απαλλαγή στην κυκλοφορία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ έληξε την 1η Ιουλίου 1999. Αυτή η εξαίρεση καθιστά δυνατές τις αφορολόγητες πωλήσεις για επιβάτες, που ταξιδεύουν μεταξύ των νησιών και της ηπειρωτικής Φινλανδίας.
Συνεπώς, από όλα τα παραπάνω προκύπτει σαφώς ότι οι πραγματικές διαστάσεις της τουρκικής απειλής, οι οποίες θα πρέπει να γίνουν αντιληπτές από το σύνολο του ελληνικού πολιτικού συστήματος αλλά κυρίως από την ελληνική κοινωνία είναι πολύ μεγαλύτερες από ότι ενδεχομένως έχουν έως σήμερα εκτιμηθεί. Η Αγκυρα, πέρα από κάποιες πρόσκαιρες διακυμάνσεις στην επιθετική ρητορική της, ως αποτέλεσμα παρεμβάσεων των δυτικών κυβερνήσεων, βαδίζει πάνω σε μία προκαθορισμένη διαδρομή εφαρμόζοντας ένα συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο. Και επειδή έχει αντιληφθεί ότι το Αιγαίο δεν είναι Βαλτική και παρά τις όποιες διπλωματικές ή επί του πεδίου πιέσεις τα ελληνικά νησιά δε θα γίνουν ποτέ Ωλαντ επεξεργάζεται όλα τα επιθετικά σενάρια, που μπορούν να οδηγήσουν σε «φινλανδοποίηση» της περιοχής.