Εν μέσω κατηγοριών για εξωτερική πολιτική παγίδας χρέους, η Κίνα συνεχίζει να ερωτεύεται την αφρικανική ήπειρο μέσω οικονομικής βοήθειας, έργων υποδομής και οικονομικής συνεργασίας. Η πρόσφατη σύνοδος κορυφής Φόρουμ για τη Συνεργασία Κίνας-Αφρικής (FOCAC) ήταν η τελευταία κίνηση της Κίνας για να προσελκύσει την Αφρική. Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ υποσχέθηκε χρηματοδότηση άνω των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων και υποσχέθηκε να δημιουργήσει τουλάχιστον ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας σε ολόκληρη την ήπειρο.
Το οπορτουνιστικό Πεκίνο επιδιώκει εδώ και καιρό να εξασφαλίσει μια αξιόπιστη προμήθεια κρίσιμων ορυκτών από την Αφρική μέσω της Πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI) και άλλων προσοδοφόρων προσφορών. Δεν άφησε καμία ευκαιρία να προβληθεί στους Αφρικανούς ηγέτες ως ο μοναδικός ευεργέτης τους. Κινεζικές εταιρείες που υποστηρίζονται από το κράτος έχουν ιδιοκτησιακές θέσεις σε εταιρείες εξόρυξης σε πέντε ηπείρους. Στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) —η οποία προμηθεύει το 70 τοις εκατό του παγκόσμιου κοβαλτίου— οι κινεζικές οντότητες κατέχουν ή έχουν μερίδια σε όλα σχεδόν τα ορυχεία παραγωγής της χώρας.
Οι κινεζικές εταιρείες εξόρυξης και μπαταριών έχουν επενδύσει 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε ορυχεία λιθίου τα τελευταία δύο χρόνια και βρίσκονται πίσω από πολλά έργα λιθίου της Αφρικής σε χώρες όπως η Ναμίμπια, η Ζιμπάμπουε και το Μάλι. Εκτιμάται ότι η Κίνα θα μπορούσε να εξασφαλίσει το ένα τρίτο της παγκόσμιας ικανότητας εξόρυξης λιθίου έως το 2025, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ειρήνης των ΗΠΑ.
Από το 2009, όταν η Κίνα ξεπέρασε τις ΗΠΑ ως ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αφρικής, έχει καλλιεργήσει ισχυρούς δεσμούς σε όλη την ήπειρο, καθιστώντας τον εαυτό της απαραίτητο στην ανάπτυξη υποδομών, την εξόρυξη, την ενέργεια και τη μεταποίηση. Ωστόσο, η φύση αυτής της εταιρικής σχέσης έχει προσελκύσει αυξανόμενο έλεγχο, καθώς πολλές αφρικανικές χώρες έχουν βρεθεί σε μεγάλο βαθμό χρεωμένες στην Κίνα, παλεύοντας να αποπληρώσουν δάνεια μεγάλης κλίμακας που συνδέονται με φιλόδοξα έργα. Η οικονομική βοήθεια του Πεκίνου έρχεται συχνά με όρους—υψηλά επιτόκια, συμβάσεις που επιβάλλουν τη χρήση κινεζικών εταιρειών και υλικών και προσδοκίες πολιτικής ευθυγράμμισης. Οι επικριτές, τόσο εντός όσο και εκτός Αφρικής, υποστηρίζουν ότι η δέσμευση της Κίνας είναι μια μορφή «διπλωματίας παγίδας χρέους», όπου τα αναπτυσσόμενα έθνη αφήνονται οικονομικά ευάλωτα και πολιτικά υπόκεινται στο Πεκίνο.
Η Ζάμπια, μια από τις πρώτες χώρες που χρεοκόπησε τα κινεζικά της δάνεια το 2020, είναι μια προειδοποιητική ιστορία. Η αδυναμία της χώρας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της για το χρέος οδήγησε σε συνομιλίες επαναδιαπραγμάτευσης που έθεσαν σε κίνδυνο την οικονομική κυριαρχία της Ζάμπια. Η Κένυα, επίσης, έχει δυσκολευτεί με τις αποπληρωμές για τα έργα υποδομής της που υποστηρίζονται από την Κίνα, συμπεριλαμβανομένου του σιδηροδρόμου Mombasa-Nairobi Standard Gauge Railway, ο οποίος έχει γεμίσει με οικονομικές ανεπάρκειες. Το Τζιμπουτί χρωστάει πλέον στην Κίνα περισσότερο από το 70% του ΑΕΠ του, εγείροντας φόβους ότι στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία, όπως τα λιμάνια, θα μπορούσαν να πέσουν υπό τον έλεγχο του Πεκίνου σε περίπτωση χρεοκοπίας.
Παρά αυτή την κριτική, η Κίνα παραμένει αμείλικτη στις προσπάθειές της να προσελκύσει αφρικανικές χώρες. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη σύνοδο κορυφής FOCAC, ο Κινέζος Πρόεδρος Xi έβαλε στο στόχαστρο τις ΗΠΑ, κατηγορώντας τη Δύση ότι εμπλέκεται με την Αφρική καθαρά για προσωπικό συμφέρον και εκλογικούς υπολογισμούς. Υπαινίχθηκε ότι οι ΗΠΑ δραστηριοποιούνται στην Αφρική μόλις τώρα, καθώς οι Αμερικανοί ηγέτες αντιμετωπίζουν πιέσεις από τις επερχόμενες εκλογές. Εν τω μεταξύ, η Κίνα παρουσιάζεται ως ο συνεπής και γνήσιος εταίρος της Αφρικής, αφοσιωμένος στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ηπείρου. Ο εκνευρισμός της Κίνας με την αυξανόμενη εμπλοκή των ΗΠΑ στην Αφρική πηγάζει από την αντίληψη ότι η Ουάσιγκτον προσπαθεί να αντιμετωπίσει την επιρροή της στην περιοχή. Ενώ οι ΗΠΑ έχουν αυξήσει τη διπλωματική και οικονομική δέσμευση στην Αφρική – όπως η έναρξη του έργου Prosper Africa και η ανακοίνωση επενδύσεων υποδομής όπως ο διάδρομος Lobito – αυτές οι προσπάθειες έχουν περιγραφεί από την Κίνα ως αντιδραστικές και όχι ως στρατηγικές. Ο χρόνος του ανανεωμένου ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για την Αφρική, που συμπίπτει με τις προεδρικές εκλογές του 2024, τροφοδότησε περαιτέρω τις κατηγορίες της Κίνας για οπορτουνισμό.
Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του FOCAC, ο Xi Jinping επεσήμανε αυτές τις ενέργειες ως απόδειξη ότι οι ΗΠΑ οδηγούνται από βραχυπρόθεσμους πολιτικούς υπολογισμούς και όχι από μια γνήσια δέσμευση για την ανάπτυξη της Αφρικής. Τοποθετώντας τον εαυτό της ως διαρκή εταίρο της Αφρικής, η Κίνα επιδιώκει να εμβαθύνει την επιρροή της μπροστά σε αυτό που αντιλαμβάνεται ως ασυνεπή στρατηγική των ΗΠΑ. Η υπόσχεση του Xi να δημιουργήσει ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας σε ολόκληρη την Αφρική ευθυγραμμίζεται με αυτήν την αφήγηση, δίνοντας έμφαση στη μακροπρόθεσμη επένδυση του Πεκίνου στην ανάπτυξη της ηπείρου.
Ωστόσο, η αυξανόμενη κρίση χρέους μεταξύ των αφρικανικών χωρών έχει περιπλέξει τις φιλοδοξίες της Κίνας. Καθώς οι ίδιοι οι Αφρικανοί ηγέτες γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικοί για να εξαρτηθούν υπερβολικά από τα κινεζικά δάνεια, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ότι η διαφοροποίηση των πηγών επενδύσεων είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή οικονομικών παγίδων. Αρκετές αφρικανικές χώρες επιδιώκουν τώρα να ενισχύσουν τους δεσμούς με άλλους παγκόσμιους παίκτες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Ευρώπης, για να δημιουργήσουν ένα πιο ισορροπημένο οικονομικό περιβάλλον.