Μια «σκοτεινή» οικογένεια ιών που είναι ήδη ενδημικοί σε άγρια πρωτεύοντα ζώα στην Αφρική και προκαλούν θανατηφόρα συμπτώματα τα οποία μοιάζουν με εκείνα του ιού Έμπολα σε μαϊμούδες δείχνει να έχει την ικανότητα να περάσει στους ανθρώπους, σύμφωνα με νέα μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου του Κολοράντο στο Μπόλντερ που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Cell».
Παρότι οι ιοί της οικογένειας Arteriviridae (arteriviruses, αρτηριοϊοί) θεωρούνται ήδη σημαντική απειλή για τους μακάκους, δεν έχουν αναφερθεί μέχρι σήμερα λοιμώξεις με τέτοιους ιούς σε ανθρώπους. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι παραμένει ασαφές πόσο επικίνδυνος θα ήταν ένας ιός της συγκεκριμένης οικογένειας για τον άνθρωπο σε περίπτωση που περνούσε το «φράγμα των ειδών».
Aπαιτείται επαγρύπνηση για αποφυγή μελλοντικής πανδημίας
Ωστόσο οι συγγραφείς της μελέτης κάνοντας παραλληλισμούς με τον HIV (ο πρόδρομος ιός του οποίου πρωτοεμφανίστηκε σε μαΐμούδες στην Αφρική) ζητούν επαγρύπνηση αναφέροντας ότι παρακολουθώντας τους ιούς της οικογένειας Arteriviridae τώρα τόσο στα ζώα όσο και στους ανθρώπους η παγκόσμια κοινότητα μπορεί να αποφύγει μια άλλη πιθανή μελλοντική πανδημία.
«Αλωση» των ανθρώπινων κυττάρων
«Αυτή η ζωονόσος έχει βρει τον τρόπο να αποκτήσει πρόσβαση στα ανθρώπινα κύτταρα, να πολλαπλασιαστεί εντός τους και να διαφύγει από σημαντικούς ανοσολογικούς μηχανισμούς οι οποίοι μας προστατεύουν από τους ιούς των ζώων. Αυτό είναι πολύ σπάνιο» σημείωσε η κύρια συγγραφέας της νέας μελέτης Σάρα Σόγιερ, καθηγήτρια Μοριακής, Κυτταρικής και Αναπτυξιακής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Μπόλντερ και προσέθεσε: «Πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας λοιπόν στους ιούς της οικογένειας Arteriviridae».
Επί 15 έτη η δρ Σόγιερ και οι συνεργάτες της χρησιμοποιούν εργαστηριακές τεχνικές και δείγματα ιστών ζώων από ολόκληρο τον κόσμο προκειμένου να διερευνήσουν ποιοι ιοί των ζώων μπορεί να μεταπηδήσουν στους ανθρώπους.
Ο ιός SHFV στο «μικροσκόπιο»
Στο πλαίσιο της τελευταίας μελέτης η καθηγήτρια και o πρώτος συγγραφέας της Κόντι Γουόρεν ο οποίος την περίοδο διεξαγωγής της ήταν μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο BioFrontiers του Πανεπιστημίου του Κολοράντο επικεντρώθηκαν στους αρτηριοϊούς οι οποίοι είναι κοινοί σε χοίρους και άλογα αλλά δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς σε πρωτεύοντα εκτός του ανθρώπου. Εξέτασαν συγκεκριμένα τον ιό του αιμορραγικού πυρετού των πιθήκων (simian hemorrhagic fever virus, SHFV) που προκαλεί θανατηφόρα νόσο παρόμοια με τη νόσο την οποία προκαλεί ο ιός Εμπολα – ο συγκεκριμένος ιός ήταν ένοχος για θανατηφόρες επιδημίες σε κοινότητες μακάκων υπό αιχμαλωσία τη δεκαετία του 1960.
Πρόσδεση στον ανθρώπινο υποδοχέα και μόλυνση των κυττάρων
Από τη μελέτη προέκυψε ότι ένας υποδοχέας που ονομάζεται CD163 παίζει ρόλο-«κλειδί» στη βιολογία του SHFV, επιτρέποντάς του να εισβάλλει στα κύτταρα-στόχους και να τα μολύνει. Μέσα από μια σειρά πειραμάτων οι ερευνητές ανακάλυψαν, προς έκπληξή τους, ότι ο ιός ήταν σε θέση να προσδεθεί στην ανθρώπινη εκδοχή του CD163, να εισέλθει στα ανθρώπινα κύτταρα και να πολλαπλασιαστεί εντός τους.
Οπως συμβαίνει με τον ιό HIV του AIDS και τον πρόδρομό του ιό SIV, ο SHFV φαίνεται να επιτίθεται στα ανοσοκύτταρα, εξουδετερώνοντας σημαντικούς μηχανισμούς άμυνας και παίρνοντας τον έλεγχο του οργανισμού. «Υπάρχουν μεγάλες ομοιότητες μεταξύ αυτού του ιού και τον ιού των πιθήκων από τον οποίο γεννήθηκε τελικώς η πανδημία του HIV» είπε ο Γουόρεν που είναι πλέον επίκουρος καθηγητής στο Κολέγιο Κτηνιατρικής του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο.
Οχι συναγερμός αλλά ετοιμότητα
Οι συγγραφείς της μελέτης τονίζουν ότι δεν αναμένεται πολύ σύντομα μια νέα πανδημία και ζήτησαν από τον πληθυσμό να μην τίθεται χωρίς λόγο σε συναγερμό. Συμπλήρωσαν όμως ότι οι αρχές δημόσιας υγείας πρέπει να θέσουν σε προτεραιότητα την περαιτέρω μελέτη της οικογένειας Αrteriviridae, να αναπτύξουν τεστ αντισωμάτων και να διερευνήσουν την περίπτωση επιτήρησης των πληθυσμών που βρίσκονται σε στενή επαφή με πιθανούς φορείς των ιών αυτής της οικογένειας. Και αυτό διότι πολλά και διαφορετικά είδη αφρικανικών πιθήκων φέρουν υψηλό ιικό φορτίο διαφορετικών αρτηριοϊών, συχνά χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα. Ορισμένα από αυτά τα είδη έχουν συχνή επαφή με ανθρώπους. «Το ότι δεν έχουμε ακόμη διαγνώσει λοίμωξη με arteriviruses σε ανθρώπους δεν σημαίνει ότι κανένας άνθρωπος δεν έχει εκτεθεί σε αυτούς τους ιούς. Απλώς δεν το έχουμε ψάξει» υπογράμμισε ο δρ Γουόρεν.
Και άλλες ζωονόσοι θα μεταπηδήσουν στους ανθρώπους
Η δρ Σόγιερ ανέφερε ότι δεν μπορεί να υπάρξει εγγύηση σχετικά με το ότι οι αρτηριοϊοί των πιθήκων θα μεταπηδήσουν στον άνθρωπο. Οπως είπε όμως, ένα πράγμα είναι σίγουρο: Θα υπάρξουν και άλλοι ιοί που θα περάσουν το φράγμα των ειδών και θα προκαλέσουν νόσο στους ανθρώπους. «Η COVID αποτελεί μόνο το τελευταίο παράδειγμα μιας μακράς αλυσίδας γεγονότων μεταπήδησης ιών από τα ζώα στους ανθρώπους, ορισμένα από τα οποία προκάλεσαν παγκόσμια καταστροφή. Ελπίδα μας είναι ότι η ενημέρωση σχετικά με τους ιούς για τους οποίους πρέπει να βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση, θα μας βοηθήσει να είμαστε προετοιμασμένοι ώστε αν υπάρξουν μολύνσεις ανθρώπων με νέους εν δυνάμει επικίνδυνους ιούς των ζώων, θα μπορέσουμε να αντιδράσουμε άμεσα και να προλάβουμε μια καινούργια πανδημία».