Η Ζάμπια ακύρωσε κινεζικά δάνεια ύψους 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να ακυρώσει την παγίδα του χρέους του Πεκίνου. Η χώρα της Νότιας Αφρικής κατάφερε επίσης με επιτυχία να διαπραγματευτεί ένα πρόγραμμα διάσωσης 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το ΔΝΤ για την αναδιάρθρωση του εξωτερικού χρέους περίπου 17 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τον Νοέμβριο του 2020, η χώρα αθέτησε ένα κρατικό δάνειο και, στη συνέχεια, τον Φεβρουάριο του 2021, η Ζάμπια υπέβαλε αίτηση να εξεταστεί στο πλαίσιο μιας πρόσφατα καθιερωμένης διαδικασίας που δημιουργήθηκε από την G-20 που ονομάζεται «κοινό πλαίσιο» που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τις χώρες να αντιμετωπίσουν την καταιγίδα του COVID -19 με ελάφρυνση χρέους και αναδιάρθρωση.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος διμερής δανειστής της Λουσάκα και η Ζάμπια έχει εξαιρετικά υψηλό επίπεδο κινεζικών δανειακών υποχρεώσεων. Το χρέος της Ζάμπια προς τους Κινέζους δημόσιους και ιδιωτικούς δανειστές είναι 6,6 δισεκατομμύρια δολάρια, σχεδόν διπλάσιο από το ποσό που είχε αποκαλύψει η προηγούμενη κυβέρνηση της Ζάμπια, υπολόγισε η China Africa Research Initiative (CARI) από ανάλυση δεδομένων δανείων. Δεν περιλαμβάνει ποινές ή τόκους υπερημερίας που συνεχίζουν να συσσωρεύονται. Σύμφωνα με την China Africa Research Initiative, η πλούσια σε χαλκό Ζάμπια έχει χρησιμοποιήσει κινεζικά δάνεια για περισσότερα από 69 έργα κατά την περίοδο 2000-2018, κυρίως στους τομείς των μεταφορών και της ηλεκτρικής ενέργειας.
Οι διεθνείς πιστωτές έχουν παραπονεθεί ότι η έλλειψη λεπτομερειών σχετικά με τα δάνεια της Ζάμπια στην Κίνα που φέρουν συγκεκριμένους όρους μη δημοσιοποίησης έχει παρεμποδίσει τη διαδικασία αναδιάρθρωσης των χρεών της Ζάμπια. Ζάμπια, μια χώρα όπου το 60 τοις εκατό του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτρισμό, το 77 τοις εκατό δεν έχει πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό, το 46 τοις εκατό δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο και όπου οι οδικές υποδομές θα πρέπει να βελτιωθεί κατά 234 τοις εκατό μόνο για να φτάσει τα επίπεδα της Κίνας.
Η έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τη φύση των όρων που συμφωνήθηκαν από την αφρικανική κυβέρνηση έχει οδηγήσει σε έντονη εγχώρια κριτική και διεθνείς κατηγορίες ότι η Κίνα επιδιώκει τον έλεγχο των στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων. Στην πραγματικότητα, η Zamia «δελεάστηκε» να δανειστεί υπερβολικά από την Κίνα, πέφτοντας σε παγίδα χρέους.
Η εμπλοκή της Κίνας στο αφρικανικό χρέος ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των χωρών και με την πάροδο του χρόνου. Αν και τα τελευταία χρόνια αυτή η εμπλοκή πλαισιώθηκε στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI), ήταν ως επί το πλείστον ασυντόνιστη και απρογραμμάτιστη, με πίστωση που προσφέρεται από ανταγωνιστές δανειστές με συνδέσμους με διαφορετικά στοιχεία του κινεζικού κράτους. Η Κίνα έχει ακυρώσει το χρέος της Ζάμπια πολλές φορές στο παρελθόν, ύψους 259 εκατομμυρίων δολαρίων κατά την περίοδο 2000-2018, ενώ η Ζάμπια έλαβε συνολικά 2 δισεκατομμύρια δολάρια ως ελάφρυνση χρέους την ίδια περίοδο από άλλους,
Η διπλωματία της παγίδας χρέους είναι μια παραπλανητική μέθοδος που υιοθετήθηκε από την Κίνα στο πλαίσιο του συστήματος BRI όπου οι Κινέζοι δανείζουν αρχικά τεράστια χρήματα με αδιαφανείς όρους δανείου σε ανυποψίαστα αναπτυσσόμενα έθνη με το ένδυμα της ανάπτυξης μόνο για να αξιοποιήσουν στρατηγικά το χρέος της αποδέκτριας χώρας για το δικό της οικονομικό, στρατιωτικό ή πολιτικούς σκοπούς ή να δεσμεύσει τα περιουσιακά της στοιχεία ως μέσο αποπληρωμής.
Για παράδειγμα, η Κίνα είχε δώσει δάνειο για την ανάπτυξη ενός στρατηγικού λιμανιού στο Τζιμπουτί. Το 2017, το χρέος του Τζιμπουτί προβλεπόταν να αγγίζει το 88% του ΑΕΠ του, με την Κίνα να είναι υπεύθυνη για το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρέους. Το Τζιμπουτί είχε πέσει θύμα της παγίδας του χρέους της Κίνας και άφησε την Κίνα να κατασκευάσει εκεί την πρώτη της στρατιωτική βάση στο εξωτερικό. Τον Σεπτέμβριο του 2018, η Ζάμπια έχασε το διεθνές αεροδρόμιο Kenneth Kaunda στην Κίνα λόγω αποπληρωμής χρέους σε παρόμοιες συνθήκες.
Η «διπλωματία δωρεών» της Κίνας και η αυξανόμενη οικονομική κυριαρχία στην ήπειρο δεν έχουν πάει καλά με τα περισσότερα αφρικανικά έθνη, οδηγώντας σε ένα πιο έντονο αντικινεζικό αίσθημα. Οι ντόπιοι έχουν εκφράσει ανησυχίες για τις αυξανόμενες διακρίσεις από τους Κινέζους, την κατάχρηση της εργατικής νομοθεσίας και την τακτική παρέμβασή τους στα εσωτερικά πολιτικά και οικονομικά ζητήματα. Το 2020, τρεις Κινέζοι υπήκοοι δολοφονήθηκαν στην πρωτεύουσα της Ζάμπια, Λουσάκα, αποτελεί μαρτυρία των αυξανόμενων αντικινεζικών συναισθημάτων.