Ας ξεκινήσουμε με ένα γεγονός που πολλοί πιθανότατα δεν είχαν καταλάβει: Η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι στρατολογεί 2.000 Τούρκους στρατιώτες και τους εκπαιδεύει ως τουρκική ταξιαρχία που θα ενταχθεί στη Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης, η οποία πρόκειται να αναπτυχθεί στη Λωρίδα της Γάζας στο πλαίσιο του σχεδίου του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα. Αυτό το βήμα συμβαδίζει με μια άλλη τουρκική κίνηση που αποκαλύφθηκε πριν από λίγες ημέρες, την έκδοση 37 ενταλμάτων σύλληψης εναντίον ανώτερων Ισραηλινών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία.
Αυτές οι εξελίξεις έρχονται καθώς η Άγκυρα επενδύει σημαντικά στην αύξηση της τουρκικής ορατότητας στη Γάζα μέσω τουρκικών και παλαιστινιακών οργανώσεων βοήθειας. Τουρκικές αφίσες και σημαίες κυματίζουν σε όλη τη Λωρίδα, συμπεριλαμβανομένων των μπουλντόζες που καθαρίζουν τα συντρίμμια και αναζητούν νεκρούς ομήρους.
Ο Τραμπ έχει στρατολογήσει την Τουρκία, μαζί με το Κατάρ, ως επικεφαλής εταίρο στην πρωτοβουλία του και θεωρεί την Άγκυρα ως τον πιο αποτελεσματικό μοχλό πάνω στην τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς. Ο Ερντογάν έχει ριχτεί στο έργο. Πίστευε στην Τουρκία ότι έπεισε τη Χαμάς να αποδεχτεί και να ξεκινήσει την εφαρμογή της πρώτης φάσης του σχεδίου και ήθελε αυτό που θεωρεί σωστή πληρωμή για αυτό το επίτευγμα: μια βαθύτερη τουρκική παρουσία, συμμετοχή και επιρροή στη Γάζα.
Το συμφέρον της Τουρκίας και της Χαμάς
Για τον Ερντογάν, αυτό το όφελος εξυπηρετεί δύο στρατηγικούς στόχους. Πρώτον, να αναβαθμίσει το καθεστώς της Τουρκίας ως κορυφαίας περιφερειακής δύναμης που διαμορφώνει ενεργά τη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής. Δεύτερον, να περιορίσει το Ισραήλ, να διαβρώσει την περιφερειακή του θέση και να αμβλύνει την ικανότητά του να προωθήσει τις ισραηλινές προτεραιότητες έναντι των τουρκικών. Ένα σαφές παράδειγμα είναι η στρατηγική συμμαχία Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου, την οποία η Τουρκία θεωρεί απειλητική για τα βασικά τουρκικά συμφέροντα στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Άγκυρα θεωρεί το Ισραήλ ως τον πιο απαιτητικό περιφερειακό ανταγωνιστή της, κυρίως από στρατιωτικής άποψης αλλά και από τεχνολογικής άποψης, και οικονομικά μέσω των δυνατοτήτων που ανοίγονται από την επέκταση των Συμφωνιών Αβραάμ, συμπεριλαμβανομένης της IMEC, του Διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης που συνδέει την Ινδία και την Ανατολική Ασία μέσω της Σαουδικής Αραβίας και της Ιορδανίας με το Ισραήλ και στη συνέχεια με την Ευρώπη. Διπλωματικά, οι διευρυνόμενοι δεσμοί του Ισραήλ στην περιοχή και η ειδική σχέση του με τις ΗΠΑ λαμβάνονται επίσης υπόψη.
Η υποστήριξη της Χαμάς και του πολιτικού Ισλάμ είναι ένας από τους μοχλούς της Τουρκίας για την διεκδίκηση της ηγεσίας του Σουνιτικού Ισλάμ στη Μέση Ανατολή. Αυτή η λογική καθοδηγεί την πολιτική της Άγκυρας απέναντι στη Χαμάς και την επιμονή της να διατηρήσει η Χαμάς τη θέση της ως σχετικού και ισχυρού πολιτικού παράγοντα, όχι μόνο στη Γάζα αλλά και στην παλαιστινιακή πολιτική γενικότερα. Μια σημαντική τουρκική παρουσία στη Γάζα θα επέτρεπε στην Άγκυρα να διαφυλάξει τα ζωτικά συμφέροντα της Χαμάς, τα οποία εξ ορισμού είναι επίσης ζωτικά τουρκικά συμφέροντα.
Ένας νικηφόρος συνδυασμός
Η επιρροή στη Γάζα, σε συνδυασμό με την εγγύτητα του Ερντογάν με τον Τραμπ και την εύνοια που δείχνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ στον Τούρκο ηγέτη, δημιουργεί αυτό που η Άγκυρα θεωρεί ως νικηφόρο συνδυασμό. Ο Ερντογάν πιστεύει και ελπίζει ότι αυτό το μείγμα θα επιτρέψει στην Τουρκία να επιβάλει μια ευρεία στρατιωτική παρουσία στη Γάζα ως κεντρικό πυλώνα των ISF. Ένα τουρκικό στρατιωτικό αποτύπωμα στη Λωρίδα, ενισχυμένο από την αυξανόμενη κυριαρχία των τουρκικών πολιτικών ομάδων βοήθειας, θα μπορούσε, κατά την άποψη του Ερντογάν, να περιορίσει το περιθώριο ελιγμών του Ισραήλ και την επιχειρησιακή του ελευθερία στη Γάζα, και επομένως την ικανότητά του να ενεργεί με συνέπεια, σε βάθος και αποτελεσματικά ενάντια στις προσπάθειες ανοικοδόμησης της Χαμάς.
Η κατανοητή προσοχή του Ισραήλ σχετικά με τη βλάβη των Τούρκων, μαζί με την επιρροή του Ερντογάν στον Τραμπ για τον περιορισμό του Ισραήλ, δίνει στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις την ευκαιρία να σφίξουν το Ισραήλ σε μια λαβίδα, μέσω της Γάζας στο νότο και της Συρίας στο βορρά. Έτσι θα μπορούσε ο Τούρκος πρόεδρος να χαράξει και να σταθεροποιήσει μια στρατηγική ζώνη άνεσης που θα λειτουργούσε εις βάρος του Ισραήλ.
Δεδομένων αυτών των κινήσεων, και υπό το πρίσμα της εχθρότητας του Ερντογάν προς το Ισραήλ και του ανοιχτού αντισημιτισμού του, το Ισραήλ θα έκανε καλά να συνεχίσει να αντιτίθεται σθεναρά σε οποιαδήποτε τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Γάζα. Θα πρέπει να ενεργήσει δημιουργικά και σε στενό συντονισμό με την Ουάσινγκτον, συνεργαζόμενο με τον άξονα Αιγύπτου-Σαουδικής Αραβίας-ΗΑΕ για την ελαχιστοποίηση του ρόλου της Τουρκίας στη Λωρίδα της Γάζας.
Ταυτόχρονα, το Ισραήλ θα πρέπει να πιέσει για να δώσει προτεραιότητα στη βαθύτερη εμπλοκή, τη στρατιωτική παρουσία και την επιρροή αυτού του αντίθετου άξονα, ο οποίος βλέπει επίσης την Τουρκία και τους ελιγμούς της ως απειλή και πρόκληση. Πάνω απ ‘όλα, το Ισραήλ πρέπει να εσωτερικεύσει τις συνέπειες: εάν ο Ερντογάν καταφέρει να εκτελέσει την ευρύτερη στρατηγική του, το Ισραήλ θα μπορούσε να βρεθεί σε έναν τουρκικό ασφυκτικό κλοιό, όπου η Άγκυρα θέτει τους κανόνες.