”«Όπως μπήκαμε στο Καραμπάχ και στη Λιβύη, το ίδιο θα κάνουμε και στο Ισραήλ». Αυτά ήταν τα λόγια του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μόλις πριν από έξι μήνες. Με την πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ Άσαντ και τα κοινά σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, η δήλωση του Ερντογάν -που ουσιαστικά απειλεί με χερσαία εισβολή στο Ισραήλ- έχει ανησυχητικές επιπτώσεις.
«Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. πρέπει απλώς να παραμείνουμε δυνατοί», δήλωσε ο Ερντογάν σε μια πολιτική συγκέντρωση του Κόμματός του Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν αναφέρθηκε στη συμμετοχή της Τουρκίας στη βοήθεια του Αζερμπαϊτζάν κατά τον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020, καθώς και στην παρέμβασή της το 2020 στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, όπου οι τουρκικές δυνάμεις υποστήριξαν την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας με έδρα την Τρίπολη.
Η δραματική κατάρρευση του καθεστώτος του Άσαντ αυτή την εβδομάδα και η νίκη των Σύριων ανταρτών, ορισμένοι από τους οποίους υποστηρίζονται και καθοδηγούνται σε μεγάλο βαθμό από την Τουρκία, θα πρέπει να χρησιμεύσουν ως αφύπνιση για τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων του Ισραήλ.
Με την αυθάδειά του, ο Ερντογάν εξέδωσε κάτι που ισοδυναμεί με άμεση απειλή για το Ισραήλ, οραματιζόμενος μια Μέση Ανατολή στην οποία η επιρροή της Τουρκίας εκτείνεται μέχρι τη Θάλασσα της Γαλιλαίας.
Κουρδικές δυνάμεις και περιφερειακές εντάσεις
Οι κουρδικές πολιτοφυλακές έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, ιδιαίτερα στις βόρειες και ανατολικές περιοχές. Οργανωμένοι υπό ομάδες όπως οι Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) και οι Μονάδες Προστασίας Γυναικών (YPJ), οι Κούρδοι σχημάτισαν αργότερα τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) σε συνεργασία με άλλες εθνοτικές και θρησκευτικές φατρίες. Με την υποστήριξη των ΗΠΑ, οι SDF κατάφεραν να απελευθερώσουν τεράστιες περιοχές από το ISIS, συμπεριλαμβανομένης της Ράκα.
Ωστόσο, η Τουρκία θεωρεί αυτές τις κουρδικές πολιτοφυλακές ως προεκτάσεις του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο η Άγκυρα θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία ξεκίνησε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία για να αποτρέψει την εδαφική εδαφική ενοποίηση των Κούρδων κατά μήκος των συνόρων της. Αυτή η επέμβαση, μαζί με τη συμμετοχή της Ρωσίας, του Ιράν και των φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών, έχει περιπλέξει ακόμη περισσότερο το ήδη διαλυμένο τοπίο της Συρίας.
Ομάδες ανταρτών που υποστηρίζονται από την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένου του Hayat Tahrir al-Sham (HTS) και του υποστηριζόμενου από την Τουρκία Συριακού Εθνικού Στρατού, έχουν εξαπολύσει εκτεταμένες επιθέσεις στη βορειοδυτική Συρία. Αυτές οι επιθέσεις, ενώ στοχεύουν τις δυνάμεις του Άσαντ, έχουν επίσης επηρεάσει περιοχές που ελέγχονται από τους Κούρδους.
Μέσα σε αυτές τις μάχες, Κούρδοι μαχητές έχουν αιχμαλωτιστεί και οι Κούρδοι έχουν χάσει τον έλεγχο βασικών εδαφών. Παρά τις φιλοδοξίες τους για πολιτική αυτονομία, οι Κούρδοι αντιμετωπίζουν αυξανόμενες στρατιωτικές και πολιτικές πιέσεις από πολλαπλά μέτωπα.
Η πτώση του Άσαντ σηματοδοτεί μια σημαντική καμπή στη Μέση Ανατολή, με βαθιές επιπτώσεις για το Ισραήλ. Μετά από 54 χρόνια διακυβέρνησης της οικογένειας Άσαντ, η κατάρρευση του συριακού καθεστώτος δημιουργεί μια νέα και περίπλοκη πραγματικότητα. Αυτή η αλλαγή απαιτεί προσεκτική ανάλυση των πιθανών επιπτώσεων στο Ισραήλ, ιδίως υπό το φως της ήδη τεταμένης σχέσης του με την Τουρκία.
Το κενό που άφησε ο Άσαντ εγείρει ανησυχίες για εχθρικές οντότητες, όπως φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές και τζιχαντιστικές ομάδες που ριζώνουν κατά μήκος των βόρειων συνόρων του Ισραήλ. Οι φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές που είχαν σταθμεύσει στη Συρία φέρεται να μετακινούνται στο Ιράκ, αποσταθεροποιώντας ενδεχομένως περαιτέρω την περιοχή.
Η Τουρκία μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτό το κενό ισχύος για να επεκτείνει την επιρροή της, δεδομένης της προηγούμενης εμπλοκής της στη βόρεια Συρία. Οι εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, που έχουν ήδη τεταθεί από επεισόδια όπως η επιδρομή στον στολίσκο Mavi Marmara το 2010, θα μπορούσαν να κλιμακωθούν εάν η Άγκυρα αποφασίσει να αναλάβει στρατιωτική δράση στη Συρία.
Αντίθετα, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το εξελισσόμενο γεωπολιτικό τοπίο θα μπορούσε να ενισχύσει τους στενότερους δεσμούς μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας, με γνώμονα τα κοινά συμφέροντα για τη σταθεροποίηση της περιοχής.
Η πτώση του καθεστώτος του Άσαντ επιφέρει σημαντικό πλήγμα στον άξονα Ιράν-Χεζμπολάχ. Για χρόνια, η Συρία χρησίμευε ως κρίσιμος αγωγός για τη μεταφορά όπλων και προμηθειών στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Ωστόσο, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι εξτρεμιστικές ομάδες θα μπορούσαν να καταλάβουν αποθέματα χημικών όπλων και να τα χρησιμοποιήσουν εναντίον του Ισραήλ. Έχουν ήδη κυκλοφορήσει αναφορές για ισραηλινά πλήγματα που στοχεύουν εγκαταστάσεις χημικών όπλων της Συρίας.
Ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας έχει μετατρέψει τη χώρα σε πεδίο μάχης για ανταγωνιστικές δυνάμεις. Το καθεστώς του Άσαντ βασιζόταν στη στρατιωτική, οικονομική και διπλωματική υποστήριξη από το Ιράν και τη Ρωσία. Με την αποχώρηση του Άσαντ, το κενό εξουσίας που θα προκύψει θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρατεταμένο χάος, με εξτρεμιστικές ομάδες ή αντίπαλες φατρίες να διεκδικούν τον έλεγχο.
Αυτή η αστάθεια μπορεί να επιτρέψει σε ομάδες όπως το ISIS ή δυνάμεις που συνδέονται με την Αλ Κάιντα να εδραιώσουν μια βάση κοντά στα σύνορα του Ισραήλ, ιδιαίτερα στα Υψίπεδα του Γκολάν.
Προσέγγιση των Κούρδων στο Ισραήλ
Εν μέσω της μεταβαλλόμενης δυναμικής, εκπρόσωποι των Κούρδων της Συρίας φέρεται να έχουν επικοινωνήσει με Ισραηλινούς αξιωματούχους μέσω διαφόρων διαύλων, ζητώντας βοήθεια και προστασία. Το Ισραήλ, το οποίο βλέπει την κουρδική κοινότητα ως μια φιλική, φιλοδυτική δύναμη, εργάζεται στα παρασκήνιο με δυτικούς συμμάχους για να διασφαλίσει την ασφάλεια των Κούρδων.
Στη βόρεια Συρία, οι αντάρτες που υποστηρίζονται από την Τουρκία συνέχισαν να εκμεταλλεύονται το χάος για να προωθήσουν τα συμφέροντα της Άγκυρας. Μετά την κατάληψη του Χαλεπίου, αυτές οι δυνάμεις επιτέθηκαν στον κουρδικό θύλακα Τελ Ριφάατ, εξουδετερώνοντας εν μέρει την «κουρδική απειλή» στη βόρεια Συρία.
Η στάση του Ερντογάν απέναντι στο Ισραήλ
Οι γεωπολιτικές αλλαγές στη Συρία έρχονται σε μια περίοδο αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας. Η εγγύτητα των δυνάμεων που υποστηρίζονται από την Τουρκία στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ εγκυμονεί νέους κινδύνους.
Για να κατανοήσει κανείς τη φύση αυτού του νέου περιφερειακού παίκτη, χρειάζεται μόνο να ακούσει τον Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζουλάνι, τον ηγέτη των συριακών ανταρτικών δυνάμεων που ανέτρεψαν τον Άσαντ. Ο Τζουλάνι, ο οποίος πλέον αυτοχαρακτηρίζεται ως «ηγέτης μιας νέας Συρίας», δήλωσε πρόσφατα, «Λαέ της Γάζας, περιμένετε μας – ο επόμενος στόχος μας είναι η Ιερουσαλήμ».
Ο Julani, του οποίου το πραγματικό όνομα είναι Ahmed Hussein al-Sharaa, είναι σουνίτης ισλαμιστής και διοικητής της Hayat Tahrir al-Sham. Πρώην συνδεδεμένος με την Αλ Κάιντα, συνελήφθη από τις αμερικανικές δυνάμεις και αργότερα αφέθηκε ελεύθερος το 2008. Μετά την απελευθέρωσή του, εντάχθηκε στο ISIS υπό την ηγεσία του Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι.
Με το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στη Συρία το 2011, ο Τζουλάνι ίδρυσε την Τζαμπχάτ αλ-Νούσρα που συνδέεται με την Αλ Κάιντα και αργότερα μετονόμασε την ομάδα του σε Τζαμπχάτ Φάτεχ αλ Σαμ. Ένωσε διάφορες φατρίες τζιχαντιστών υπό το HTS, όπου τώρα υπηρετεί ως στρατιωτικός διοικητής.
Ως «παγκόσμιος τρομοκράτης» από τις Ηνωμένες Πολιτείες, παραμένει στο κεφάλι του Τζουλάνι μια αμοιβή 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Το πώς θα χειριστούν οι ΗΠΑ έναν δηλωμένο τρομοκράτη του οποίου η ιδεολογία στοχεύει ανοιχτά την Ιερουσαλήμ μένει να φανεί.
Το Ισραήλ, από την πλευρά του, πρέπει να προετοιμαστεί για τις προκλήσεις που θέτει αυτό το μεταβαλλόμενο τοπίο.”