Του Fatih Yurtsever*
Αντικυβερνητικοί μαχητές ποζάρουν για μια φωτογραφία μπροστά από την ακρόπολη ορόσημο του Χαλεπίου νωρίς στις 30 Νοεμβρίου 2024. – Οι τζιχαντιστές και οι υποστηριζόμενοι από την Τουρκία σύμμαχοί τους εισέβαλαν στη δεύτερη πόλη Χαλέπι της Συρίας στις 29 Νοεμβρίου, καθώς έκαναν μια αστραπιαία επίθεση κατά των δυνάμεων της Κυβέρνηση που υποστηρίζεται από το Ιράν και τη Ρωσία. (Φωτογραφία Abdulaziz KETAZ / AFP).
Ηεμπλοκή της Τουρκίας στην πρόσφατη επίθεση στο Χαλέπι που διεξήχθη από Σύριους αντάρτες, με επικεφαλής τους μαχητές της Hayat Tahrir al-Sham (HTS), έχει προσελκύσει σημαντική διεθνή προσοχή, με ισχυρισμούς για παροχή στρατιωτικής και υλικοτεχνικής υποστήριξης στο HTS. Σύμφωνα με τον Ρώσο αναλυτή Kerim Has, η επιχείρηση της ομάδας δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη συγκατάθεση της Άγκυρας, υπογραμμίζοντας τα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας για την αναμόρφωση της ισορροπίας δυνάμεων στη βόρεια Συρία.
Η επίθεση υπό την ηγεσία των HTS στο Χαλέπι έχει διαταράξει την εύθραυστη σταθερότητα, για χρόνια, στη βόρεια Συρία. Σε μια ταχεία εκστρατεία, η ομάδα έχει καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος του Χαλεπίου, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας και βασικών εδαφών, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών θέσεων κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου Χαλέπι-Δαμασκού (M5), αποκόπτοντας ουσιαστικά κρίσιμους δρόμους ανεφοδιασμού για το καθεστώς Άσαντ. Ο ερευνητής δημοσιογράφος Fehim Taştekin σημειώνει ότι αυτό σηματοδοτεί μια κρίσιμη οπισθοδρόμηση για τον συριακό στρατό, ο οποίος αγωνίστηκε να αναπτύξει μια αποτελεσματική άμυνα λόγω των εκτεταμένων πόρων του και του μειωμένου ελέγχου στην περιοχή.
Το HTS είναι ένας συνασπισμός τζιχαντιστικών ομάδων που μάχεται ενάντια στην κυβέρνηση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ. Δημιουργήθηκε το 2017 με βάση την τζιχαντιστική οργάνωση Jabhat al-Nusra (αναγνωρισμένη ως τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία), η οποία ιδρύθηκε στην αρχή του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, το 2012, ως τοπικό παράρτημα της Αλ Κάιντα (επίσης αναγνωρίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία).
Ο συνασπισμός αρνείται επί του παρόντος οποιαδήποτε σχέση με το τελευταίο. De facto, η μαχητική μονάδα της Jabhat al-Nusra δεν υπάρχει πλέον, αν και ορισμένοι διοικητές πεδίου συνεχίζουν να αποτελούν μέρος του HTS και μάλιστα φέρουν τα παλιά του σύμβολα.
Ο αναλυτής Ömer Murat, πρώην Τούρκος διπλωμάτης, υπογραμμίζει τις ενισχυμένες στρατιωτικές δυνατότητες του HTS, ιδιαίτερα στον πόλεμο με drone, ως καθοριστικό χαρακτηριστικό της επιχείρησης. Αυτή η τεχνολογική πρόοδος όχι μόνο ενίσχυσε το HTS στο πεδίο της μάχης, αλλά απέδειξε επίσης την ικανότητα της ομάδας να προσαρμόζεται και να καινοτομεί ως απάντηση στους επίμονους ρωσικούς και συριακούς βομβαρδισμούς.
Ο ειδικός της Ρωσίας Has υποστηρίζει επίσης ότι η επιτυχία του HTS θα ήταν αδιανόητη χωρίς τη στρατιωτική και υλικοτεχνική υποστήριξη της Τουρκίας. Η παροχή προηγμένων όπλων από την Άγκυρα και ο συντονισμός της με το HTS ευθυγραμμίζονται με ευρύτερους στρατηγικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης της κουρδικής επιρροής στη βόρεια Συρία και της θέσης της ως βασικής δύναμης στην περιοχή.
Η διπλή ατζέντα της Τουρκίας είναι εμφανής. Ενώ η Άγκυρα αρνείται επίσημα την άμεση ανάμειξη, ο Ομέρ Μουράτ υπογραμμίζει ότι ο Ερντογάν χρησιμοποιεί την επίθεση για να αξιοποιήσει την περιφερειακή θέση της Τουρκίας.
Σημειώνει πιθανή συνεργασία με το Ισραήλ και ακόμη και τις Ηνωμένες Πολιτείες για την εκμετάλλευση του εξασθενημένου κράτους της Χεζμπολάχ, αναδιαμορφώνοντας έτσι τη δυναμική της ισχύος στη βόρεια Συρία. Αυτή η συνεργασία, προτείνει ο Μουράτ, σηματοδοτεί μια βαθύτερη γεωπολιτική στρατηγική που στοχεύει στην επέκταση της επιρροής της Τουρκίας ενώ περιθωριοποιεί κουρδικές ομάδες όπως οι Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG).
Το YPG είναι μια κατά κύριο λόγο κουρδική πολιτοφυλακή που δρα στη βόρεια Συρία και υπήρξε βασική δύναμη στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και το Λεβάντε, ενώ υπηρετεί επίσης ως ένοπλη πτέρυγα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων υπό την ηγεσία των Κούρδων και υποστηρίζει την κουρδική αυτονομία στην περιοχή.
Η καταδίκη της επίθεσης από τη Μόσχα ως παραβίαση της συριακής κυριαρχίας αντανακλά την απογοήτευσή της, αλλά οι ενέργειές της παραμένουν περιορισμένες. Το αποδίδει αυτό στην εκτροπή των πόρων της Ρωσίας στον πόλεμο στην Ουκρανία, αφήνοντας τις δυνάμεις του Άσαντ ευάλωτες. Ο δημοσιογράφος Taştekin σημειώνει ότι η ρωσική στρατιωτική υποστήριξη, κάποτε καθοριστική για τη διατήρηση του καθεστώτος του Άσαντ, έχει μειωθεί σημαντικά, επιτρέποντας στο HTS να εκμεταλλευτεί τα κενά στην άμυνα του συριακού στρατού.
Η μειωμένη ικανότητα του Ιράν στην περιοχή έπαιξε επίσης κρίσιμο ρόλο. Τα πρόσφατα ισραηλινά χτυπήματα έχουν αποδυναμώσει σοβαρά τη Χεζμπολάχ, έναν από τους βασικούς πληρεξούσιους της Τεχεράνης, με τον Μουράτ να υπολογίζει σοβαρές απώλειες και μια κρίση ηγεσίας εντός της οργάνωσης. Ενώ το Ιράν έχει στείλει ενισχύσεις από το Ιράκ και τον Λίβανο, η αποτελεσματικότητά τους στην ανάσχεση της προέλασης του HTS παραμένει αβέβαιη.
Ο Μουράτ υπογραμμίζει επίσης πώς αυτές οι εξελίξεις έχουν δημιουργήσει ευκαιρίες για την Τουρκία. Εκμεταλλευόμενη τη μειωμένη επιρροή του Ιράν και το προκύπτον κενό ισχύος, η Άγκυρα έχει τοποθετηθεί ως αποφασιστικός παράγοντας στην περιοχή. Ωστόσο, αυτή η αλλαγή κινδυνεύει να αυξήσει τις εντάσεις με την Τεχεράνη και τη Μόσχα, αποσταθεροποιώντας δυνητικά τις εύθραυστες αποφάσεις της Ατάνα.
Η Συμφωνία της Αστάνα, γνωστή και ως Διαδικασία της Αστάνα, αναφέρεται σε μια σειρά διπλωματικών συναντήσεων και συμφωνιών με στόχο την επίλυση του συριακού εμφυλίου πολέμου. Ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2017 στην Αστάνα του Καζακστάν, η διαδικασία περιλαμβάνει βασικά τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, της Ρωσίας, του Ιράν και εκπροσώπων από τη συριακή κυβέρνηση και ομάδες της αντιπολίτευσης.
Το YPG υπό την ηγεσία των Κούρδων παραμένει κρίσιμος παράγοντας στην εξελισσόμενη σύγκρουση. Ελέγχοντας γειτονιές όπως το Sheikh Maqsoud και το Ashrafiye στο Χαλέπι καθώς και το Tal Rifaat, οι κουρδικές δυνάμεις βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού. Ο εμπειρογνώμονας για τη Μέση Ανατολή Ενές Έσεν, επίσης πρώην Τούρκος διπλωμάτης, καθώς και ο δημοσιογράφος Ταστεκίν προειδοποιούν αμφότεροι ότι οποιαδήποτε επίθεση με την υποστήριξη της Τουρκίας στοχεύει αυτές τις περιοχές θα μπορούσε να προκαλέσει εκτεταμένη αστάθεια. Επιπλέον, ο Μουράτ επισημαίνει ότι το κουρδικό ζήτημα παραμένει κεντρικό στους υπολογισμούς της Άγκυρας, με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να στοχεύει πιθανότατα να αποδυναμώσει την κουρδική αυτονομία ενώ ταυτόχρονα διαπραγματεύεται με τη Δαμασκό και άλλους ενδιαφερόμενους.
Η επίθεση στο Χαλέπι υπογραμμίζει την ευθραυστότητα του πολιτικού και στρατιωτικού τοπίου της Συρίας. Ο πρώην διπλωμάτης Μουράτ προτείνει ότι οι στρατηγικοί υπολογισμοί του Ερντογάν στοχεύουν στην αναμόρφωση της δυναμικής ισχύος της περιοχής, χρησιμοποιώντας την επιρροή της Τουρκίας στο HTS και σε άλλες ομάδες ως μοχλό.
Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση κινδυνεύει επίσης να αποξενώσει συμμάχους όπως η Ρωσία και το Ιράν, πιθανώς να καταρρεύσει το πλαίσιο της Αστάνα.
Για το καθεστώς του Άσαντ, το διακύβευμα είναι υπαρξιακό. Ένας συνδυασμός οικονομικής κατάρρευσης, στρατιωτικής κόπωσης και φθίνουσας υποστήριξης από τη Ρωσία και το Ιράν άφησε τη Δαμασκό ανεπαρκώς εξοπλισμένη για την ανάκτηση χαμένων εδαφών. Ο Fehim Taştekin προειδοποιεί ότι η επιστροφή ενός διχασμένου Χαλεπίου θα σηματοδοτήσει μια καταστροφική οπισθοδρόμηση για τη συριακή κυβέρνηση, αναιρώντας χρόνια εδαφικής εδραίωσης.
Η επίθεση στο Χαλέπι είναι κάτι περισσότερο από μια στρατιωτική επιχείρηση. είναι ένας πολύπλοκος γεωπολιτικός ελιγμός με εκτεταμένες επιπτώσεις. Καθώς η σκόνη κατακάθεται, η περιοχή αντιμετωπίζει την προοπτική της εντατικοποίησης των συγκρούσεων, της αλλαγής των συμμαχιών και ενός αβέβαιου μέλλοντος. Οι επόμενες εβδομάδες θα καθορίσουν εάν το HTS μπορεί να εδραιώσει τα κέρδη του, εάν το παιχνίδι της Άγκυρας αποδίδει και εάν οι σύμμαχοι του Άσαντ (Ρωσία και Ιράν) μπορούν να συσπειρωθούν για να αποτρέψουν περαιτέρω απώλειες.
- Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.
ΠΗΓΗ: TurkishMinute