Η κίνηση της Κίνας να συνεργαστεί με χώρες της Περιοχής του Ωκεανού της Ινδίας (IOR) λέγεται ότι στοχεύει στην ενίσχυση της συνεργασίας της γαλάζιας οικονομίας, ακόμη και επειδή ενέχει εγγενείς κινδύνους παραβίασης της κυριαρχίας, αποσταθεροποιητικής θαλάσσιας οικολογίας και εξερεύνησης βαθέων υδάτων για στρατιωτικούς σκοπούς. Πρόσφατα, το Πεκίνο πραγματοποίησε τη δεύτερη διάσκεψη του Φόρουμ της Περιοχής του Ινδικού Ωκεανού με στόχους την εμβάθυνση της συνεργασίας για την ανάπτυξη της θάλασσας, την οικοδόμηση ανθεκτικότητας σε κραδασμούς και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι χώρες της περιοχής IOR έχουν λόγους να ανησυχούν μετά το γεγονός ότι η Κίνα αναζητά βαθύτερη συνεργασία μαζί τους, πράγμα που σημαίνει κοινή χρήση κρίσιμων δεδομένων και πρόσβαση σε στρατηγικούς τομείς. Η Κίνα βρίσκεται σε διαμάχη με την πλειοψηφία των γειτόνων της. Η αξίωση του Πεκίνου για περίπου το 90 τοις εκατό της Θάλασσας της Νότιας Κίνας έχει αφήσει τις μικρές χώρες της περιοχής σε μια διόρθωση. Αγωνίζονται να χρησιμοποιήσουν θαλάσσιους πόρους κάτω από την επικράτειά τους ή ακόμα και να ασκήσουν αλιευτικές δραστηριότητες εν μέσω της έντονης παρουσίας των ναυτικών δυνάμεων της Κίνας.
Οι χώρες της ASEAN έχουν αρχίσει να υψώνουν τη φωνή τους ενάντια στην κινεζική ηγεμονία στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Οι Φιλιππίνες είπαν ότι το Πεκίνο συμπεριφέρθηκε σαν νταής σε σχολική αυλή. «Παλεύουμε για τους ψαράδες μας, παλεύουμε για τους πόρους μας. Αγωνιζόμαστε για την ακεραιότητά μας ως αρχιπελαγικό κράτος. Και αν δεν σταματήσουμε, η Κίνα θα εισχωρήσει και θα εισχωρήσει σε ό,τι βρίσκεται εντός της κυριαρχικής δικαιοδοσίας μας, των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και εντός της επικράτειάς μας», δήλωσε ο Φιλιππινέζος υπουργός Άμυνας Gilberto Teodoro Jr.
Καθώς το Πεκίνο προσπαθούσε να εδραιώσει τον έλεγχό του στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, έχτισε στρατιωτικές βάσεις σε ευαίσθητα στην οικολογία νησιά, ατόλες και αρχιπέλαγος. Το συγκρότημα νησιών Spratlys στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι μια από τις πληγείσες περιοχές, όπου η Κίνα έχει κατασκευάσει μια στρατιωτική βάση. «Τα Spratly είναι οι τοποθεσίες συγκέντρωσης στρατιωτικών και ακαθάριστης υπεραλίευσης, κυρίως από την Κίνα. Ύφαλοι και νησιά έχουν καταστραφεί για να κατασκευαστούν στρατιωτικά φυλάκια για περαιτέρω εδαφικές διεκδικήσεις», δήλωσε ο φυσικός ωκεανογράφος καθηγητής Eric Wolanski.
Το ψάρεμα στα μακρινά νερά της Κίνας είναι γνωστό για την έλλειψη διαφάνειας, την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη ζημιά στην οικολογία. Το Ίδρυμα Περιβαλλοντικής Δικαιοσύνης (EJF) με έδρα το Λονδίνο ανακάλυψε ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα: τα κινεζικά σκάφη παραβιάζουν την κυριαρχία των μικρών εθνών για παράνομη αλιεία. Αυτό οδήγησε σε αρνητικό αντίκτυπο στην τοπική επισιτιστική ασφάλεια και τα μέσα διαβίωσης. «Αυτά τα επιδοτούμενα από το κράτος πλοία καταστρέφουν τον ωκεανό, διαπράττουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οδηγούν την περιβαλλοντική αδικία», δήλωσε ο Steve Trent, Διευθύνων Σύμβουλος του EJF. Αυτό δεν φέρνει καλά νέα στα έθνη του IOR που σχεδιάζουν να συνεργαστούν με την Κίνα.
Η Ινδία, ο κύριος αντίπαλος της Κίνας στην Ασία ήταν εμφανής λόγω της απουσίας της στο πρόσφατο συνέδριο του IOR. Η Ινδία δεν προσκλήθηκε. Η Ινδία είναι το σημαντικό οδόφραγμα για τις κινεζικές οικονομικές φιλοδοξίες χάρη στον έλεγχο του Νέου Δελχί στη μεγάλη εμπορική οδό στο IOR. Αυτό ζήτησε από την Κίνα να κατασκευάσει στρατιωτικές βάσεις στη Σρι Λάνκα, τις Μαλδίβες και την Καμπότζη, μεταξύ άλλων. Η προστασία των γραμμών εφοδιασμού πετρελαίου στη Μέση Ανατολή και οι επενδύσεις στο εξωτερικό καθιστά την ισχυρή παρουσία της στο IOR απαραίτητη για την Κίνα.
Το κινεζικό ναυτικό «PLAN» έχει φτωχές δυνατότητες στο IOR και βασίζεται στην υποδομή του κράτους υποδοχής και στους εμπορικούς δορυφόρους για επικοινωνία και επίγνωση της κατάστασης, δήλωσε ο Joshua T. White, μη κάτοικος του Ινστιτούτου Brookings που εδρεύει στην Ουάσιγκτον. Αυτό έκανε το Πεκίνο να αξιοποιήσει τις επενδύσεις, τις επιχειρήσεις και τις ναυτιλιακές εταιρείες του για να συμπληρώσει την επιμελητεία PLAN. «Είναι εύλογο ότι η Κίνα θα μπορούσε
εκμεταλλευτείτε την καταναγκαστική οικονομική μόχλευση σε χώρες του IOR για να δημιουργήσετε ρυθμίσεις πρόσβασης», είπε.
Ο στόχος της Κίνας για οικονομική και στρατιωτική επέκταση μπορεί να αποδειχθεί επιζήμιος για τα έθνη στο IOR. Με την ανεξέλεγκτη πρόσβαση στα ναυτικά πλοία στο IOR, η Κίνα μπορεί να καταφύγει σε εκφοβιστικά μικρά έθνη όπως έκανε με τις χώρες της ASEAN, το Μπαγκλαντές και τις Μαλδίβες, δήλωσε ο Sameer Lalwani,
ανώτερος συνεργάτης για τη στρατηγική της Ασίας στο Stimson Center με έδρα την Ουάσινγκτον. «Η ευπάθεια σε τέτοιους εξαναγκασμούς θα μπορούσε να αναγκάσει μικρότερες χώρες να συμπαραταχθούν με την Κίνα… Σε μια στρατιωτική σύγκρουση, ένας κινεζικός στόλος στον Ινδικό Ωκεανό θα ήταν ακόμη πιο απειλητικός», είπε.
Επιπλέον, η Κίνα λέγεται ότι συλλέγει κρυφά κρίσιμες πληροφορίες για τους πόρους του βυθού στον Ινδικό Ωκεανό καθώς ενισχύει το Σύστημα Υποθαλάσσιας Επιτήρησής της. Η Κίνα έχει ήδη αναπτύξει υποβρύχια drones και κατασκοπευτικά πλοία στην περιοχή του Ινδικού Ωκεανού. Επιπλέον, το προβάδισμα της Κίνας στην εξόρυξη βυθού μπορεί να στερήσει από τον κόσμο βασικά ορυκτά που απαιτούνται για τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία. Σε αυτό το πλαίσιο, η αγκαλιά της Κίνας στο πλαίσιο του προγράμματος συνεργασίας μπορεί να μετατραπεί σε μεγάλο πρόβλημα για τις χώρες του IOR. Υπάρχουν φωνές που αντιτίθενται στην ανεξέλεγκτη και ανεξέλεγκτη πρόσβαση στους θαλάσσιους πόρους IOR στην Κίνα.