Η αναπτυξιακή διπλωματία της Κίνας έχει επιφέρει σοβαρές συνέπειες στον αναπτυσσόμενο και υπό ανεπτυγμένο κόσμο τα τελευταία χρόνια. Στο πλαίσιο της οικονομικής συνεργασίας, η πολιτική της Κίνας για δανεισμό χρηματοδότησης υψηλού επιτοκίου οδήγησε διάφορες χώρες σε χρέη που είχε και πολιτικές συνέπειες.
Το έργο του Κινέζου Προέδρου Xi Jinping – The Belt and Road Initiative, όταν ανακοινώθηκε, θεωρήθηκε από πολλούς ως μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία που θα άλλαζε την πορεία της ανάπτυξης στην παγκόσμια αρένα. Ωστόσο, πολύ μακριά από το να είναι ένα ιδανικό αναπτυξιακό μοντέλο, το BRI έχει, αντιθέτως, επιφέρει περαιτέρω περιορισμούς στις χώρες που ήδη αντιμετώπιζαν οικονομικά βάρη.
Κινεζική στρατηγική χρέους
Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ), μέσω των ιμπεριαλιστικών του τάσεων, έχει ξεπεράσει την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ και άλλους παραδοσιακούς πιστωτές όλοι μαζί για να γίνει ο μεγαλύτερος επίσημος πιστωτής στον κόσμο αυτή τη στιγμή. Έχει εκκρεμή αξίωση άνω του 5% του συνολικού ΑΕΠ του πλανήτη και περισσότερες από δώδεκα υπανάπτυκτες και αναπτυσσόμενες χώρες οφείλουν χρηματοδότηση τουλάχιστον 20% του ΑΕΠ τους στην Κίνα.
Η αγορά-στόχος για τέτοιες κινεζικές τακτικές ήταν σαφώς ο υπανάπτυκτος και αναπτυσσόμενος κόσμος. Στην αφρικανική ήπειρο, για παράδειγμα, η Κίνα έχει γίνει το
ο μεγαλύτερος διμερής πιστωτής σε χώρες της ηπείρου και έχει παράσχει χρηματοδοτικά δάνεια για
αναπτυξιακά έργα σε περισσότερες από τρεις δωδεκάδες έθνη, όπως η Αγκόλα, η Αιθιοπία, η Κένυα, το Τζιμπουτί, το Καμερούν, η Ζάμπια και η Δημοκρατία του Κονγκό μεταξύ πολλών άλλων τα τελευταία χρόνια.
Αυτά τα δάνεια οδήγησαν στο να χρωστάει συνολικά η ήπειρος στους Κινέζους πιστωτές σχεδόν πάνω από 93 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2022 και αναμένεται να φθάσει σε ένα ιστορικό υψηλό ποσοστό περίπου 153 δισεκατομμυρίων δολαρίων το επόμενο έτος.
Ένα παράδειγμα τέτοιων κινεζικών τακτικών είναι ορατό στην περίπτωση της Κένυας, της οποίας η οικονομία αγωνίζεται να παραμείνει στη ζωή στο σύστημα διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών. Η Κίνα, όπως και στην περίπτωση άλλων αφρικανικών χωρών, είναι ο μεγαλύτερος διμερής πιστωτής της Κένυας. Η Κένυα έχει λάβει 758 δισεκατομμύρια σελίνια από τους κινέζους ομολόγους της για σιδηροδρομικές γραμμές και άλλα έργα μέχρι το 2021. Το κοινοβούλιο της Κένυας το 2020 δήλωσε ότι η χώρα είχε οφειλές αξίας άνω των 38 δισεκατομμυρίων σελίνια προς την Afristar, μια κινεζική εταιρεία για τα έργα που αναλήφθηκαν το της χώρας μέσω κινεζικών κεφαλαίων. Το Standard Gauge Railway (SGR), το οποίο έχει θεωρηθεί από πολλούς ως έργο λευκού ελέφαντα, ήταν ίσως το πιο πολλά υποσχόμενο έργο που αναμενόταν να μεταμορφώσει την οικονομία της Κένυας.
Σύμφωνα με κινεζικές διμερείς δανειακές συμβάσεις, αναπτυξιακά κεφάλαια από την Exim bank της Κίνας θα χρηματοδοτούσαν πλήρως το έργο. Ωστόσο, το έργο είχε μια πολύ παρόμοια μοίρα με μερικά από τα άλλα έργα κινεζικών λευκών ελέφαντα σε όλο τον κόσμο. Η τράπεζα Exim σταμάτησε σύντομα το έργο παρακρατώντας κεφάλαια λόγω του αιτήματος της Κένυας για αναδιάρθρωση των χρεών της προς την Κίνα. Το ληξιπρόθεσμο ποσό επιβάρυνε ήδη την οικονομία της Κένυας και η ανάληψη περαιτέρω δανείων το μόνο που θα ήταν να στρεσάρει περαιτέρω την οικονομία της.
Επιπλέον, δεν είναι μόνο η αφρικανική ήπειρος που έχει αντιμετωπίσει τη ζέστη λόγω των κινεζικών οικονομικών, αλλά και η Νότια Ασία έχει το μερίδιο του χρέους από τις οικονομικές τακτικές καταναγκασμού του Πεκίνου. Στη Σρι Λάνκα, για παράδειγμα, η κατάσταση έχει πάει από το κακό στο χειρότερο όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά.
Η νησιωτική χώρα μέχρι το 2020, είχε δανειστεί πάνω από 4,6 δισεκατομμύρια δολάρια και σε συνεχείς περιπτώσεις αναζητούσε περισσότερα κεφάλαια για να βοηθήσει στην ανάκτηση της οικονομίας της, η οποία αντιμετωπίζει τη χειρότερη οικονομική κρίση στην ανεξάρτητη ιστορία της.
Αυτά τα δάνεια, αντίθετα προς την ενίσχυση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, έχουν μάλλον επιδεινώσει την οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Η Κίνα έχει πολλά έργα υψηλής αξίας σε εξέλιξη στη Σρι Λάνκα, μεταξύ των οποίων είναι το περίφημο λιμάνι Hambantota και το λιμάνι Colombo. Η εγγύτητα της άρχουσας ελίτ με το ΚΚΚ από την άλλη πλευρά, δεν είναι επίσης κρυφό μυστικό. Η οικογένεια Rajapaksa που κυβερνούσε τη χώρα για σχεδόν δύο δεκαετίες ήταν γνωστό ότι ήταν εγκάρδια με τους Κινέζους ομολόγους της.
Ένα δευτερεύον στοιχείο της στρατηγικής δημιουργίας χρέους ήταν η ικανότητα του Πεκίνου να παρεισφρήσει
πολιτικοί κύκλοι με προσοδοφόρες επενδύσεις προσφέρει στις κυρίαρχες ελίτ μεταξύ του αναπτυσσόμενου και υπανάπτυκτη κόσμου. Η Σρι-Λάνκα, το Νεπάλ, η Κένυα, οι Μαλδίβες και άλλες είναι εξέχουσες
παραδείγματα τέτοιων τακτικών.
Ο αναπτυσσόμενος κόσμος σε αυτή την περίπτωση πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα πριν εισβάλει το Πεκίνο
να διακυβεύσει περαιτέρω τη δημοκρατική αξία τέτοιων χωρών. Προκειμένου να εκμεταλλευτεί την οικονομική μόχλευση, έχει αναλάβει τον πολιτικό έλεγχο στον αναπτυσσόμενο κόσμο. τέτοια μέτρα πρέπει να περιοριστούν.
Η Κίνα στην προσπάθεια να προωθήσει τους ιμπεριαλιστικούς της στόχους μπορεί να αναμένεται να επεκταθεί στην πολιτική της ατζέντα επηρεασμού της άρχουσας πολιτικής τάξης προσφέροντας παρόμοια κίνητρα επενδύσεων, όπως έχει κάνει σε πολλές άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Η αντίσταση σε τέτοιες προόδους είναι ίσως πολύ κρίσιμη για να αποτρέψει το Πεκίνο από το να ξεπεράσει τη θέση του στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων και περισσότερο από το να παίξει τους υπερβολικά φιλόδοξους ισχυρισμούς του ότι είναι παγκόσμια υπερδύναμη.