Ο πρόεδρος της Ακτής Ελεφαντοστού Αλασάν Ουαταρά δήλωσε ότι οι ηγέτες της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS)… άναψαν το πράσινο φως για «να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν» στρατιωτική επιχείρηση με στόχο την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στον Νίγηρα, όπου στρατιωτικοί κατέλαβαν με πραξικόπημα την εξουσία πριν από δύο εβδομάδες.
Μετά την επιστροφή του στο Αμπιτζάν από την πρωτεύουσα της Νιγηρίας, όπου συμμετείχε στη σύνοδο κορυφής της ECOWAS (ή CEDEAO), ο Ιβοριανός πρόεδρος είπε πως θα ακολουθήσουν περαιτέρω συσκέψεις για να οριστικοποιηθούν οι λεπτομέρειες, υπογραμμίζοντας όμως ότι «οι αρχηγοί κρατών συμφώνησαν να ξεκινήσει η (στρατιωτική) επιχείρηση το συντομότερο δυνατόν».
Στο ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά την ολοκλήρωση της συνόδου κορυφής στην Αμπούτζα, υπογραμμίζεται ότι οι ηγέτες της ECOWAS ζήτησαν την «άμεση ενεργοποίηση της Δύναμης Επιφυλακής».
Την προηγούμενη εβδομάδα οι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων των χωρών-μελών της ECOWAS επεξεργάστηκαν σχέδια για ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα, τα οποία συζητήθηκαν στη σημερινή σύνοδο.
Η χούντα του Νίγηρα αγνόησε το τελεσίγραφο που της είχε δώσει η ECOWAS για την αποκατάσταση του εκλεγμένου προέδρου Μοαμέντ Μπαζούμ μέχρι τα μεσάνυχτα της 6ης Αυγούστου. Επιπλέον, έκλεισε τον εναέριο χώρο και προειδοποίησε ότι θα υπερασπιστεί τη χώρα απέναντι σε ξένες επιθέσεις.
Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν το «έργο» της ECOWAS
Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε χθες Πέμπτη πως η χώρα του υποστηρίζει τη δράση της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (CEDEAO στα γαλλικά, ECOWAS στα αγγλικά) όσον αφορά τον Νίγηρα, χωρίς πάντως να εγκρίνει ρητώς την ανάπτυξη στρατιωτικής δύναμης που αποφασίστηκε στη χθεσινή συνοδό της στην Αμπούτζα.
Ο περιφερειακός οργανισμός «διαδραματίζει κεφαλαιώδη ρόλο» αξιώνοντας «την επάνοδο στη συνταγματική τάξη» και «υποστηρίζουμε τον ηγετικό ρόλο και το έργο του» στην κρίση αυτή, είπε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Ο οργανισμός, που μολαταύτα τόνισε πως ελπίζει ότι θα επιτευχθεί ειρηνική επίλυση της κρίσης, δεν διευκρίνισε ούτε το χρονοδιάγραμμα, ούτε το μέγεθος της «δύναμης επιφυλακής», ούτε ποιων χωρών οι στρατοί θα εμπλακούν.
Τις τελευταίες ημέρες, η Ουάσιγκτον έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα πως η χρήση στρατιωτικής ισχύος πρέπει να αποτελέσει μέσο της υστάτης προσφυγής και ότι ο καλύτερος τρόπος επίλυσης της κρίσης παραμένει η διπλωματία.
Ο κ. Μπλίνκεν εξέφρασε εξάλλου για άλλη μια φορά την ανησυχία του για την υγεία του ανατραπέντα προέδρου Μοαμέντ Μπαζούμ, με τον οποίο έχει συνομιλήσει τηλεφωνικά πάνω από δέκα φορές αφότου έγινε το στρατιωτικό πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου.
«Ανησυχούμε για αυτόν και την οικογένειά του, για την ασφάλειά του και για την υγεία του», δήλωσε ο αμερικανός ΥΠΕΞ.
«Είπαμε στους στρατιωτικούς ηγέτες [σ.σ. τους πραξικοπηματίες] πως τους καθιστούμε υπεύθυνους για την ασφάλειά του και για την υγεία του», πρόσθεσε.
Ο πρωθυπουργός του κ. Μπαζούμ, ο Ουχουμουντού Μααμαντού, δήλωνε προ ημερών πως ο ανατραπείς πρόεδρος παραμένει κρατούμενος μαζί με τη γυναίκα του και τον γιο του, χωρίς ρεύμα και χωρίς τρεχούμενο νερό.
«Πλήρης στήριξη» από τη Γαλλία όσον αφορά τη στρατιωτική επιλογή
Η διπλωματία της Γαλλίας εξέφρασε χθες Πέμπτη το βράδυ την απόλυτη υποστήριξή της στην Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (CEDEAO στα γαλλικά, ECOWAS στα αγγλικά), στη σύνοδο της οποίας επικυρώθηκε νωρίτερα η στρατιωτική επιλογή προκειμένου να τερματιστεί το στρατιωτικό πραξικόπημα στον Νίγηρα, αν και υπήρξε ταυτόχρονα η διαβεβαίωση πως θα δοθεί μια τελευταία ευκαιρία στην προσπάθεια επίλυσης της κρίσης με διπλωματικά, ειρηνικά μέσα.
Το Παρίσι υποστηρίζει «το σύνολο των συμπερασμάτων της έκτακτης συνόδου» της CEDEAO στην Αμπούτζα, συμπεριλαμβανομένης της απόφασης για την ανάπτυξη «δύναμης επιφυλακής», σύμφωνα με δελτίο Τύπου που δημοσιοποίησε το Κε ντ’ Ορσέ.
Το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης για να απελευθερωθεί ο ανατραπείς πρόεδρος Μοαμέντ Μπαζούμ, που κρατείται μαζί με τη σύζυγό του και τον γιο τους, και να αποκατασταθεί στην εξουσία αναμένεται να αποκρυσταλλωθεί σύντομα.
Το Παρίσι έλεγε εξαρχής πως η στρατιωτική επιλογή όφειλε να παραμείνει στο τραπέζι από την 26η Ιουλίου και δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να προσφέρει στρατιωτική υποστήριξη στη CEDEAO. Στο Παρίσι αφήνεται να εννοηθεί πως η πιθανότητα μελετάται.
Η Γαλλία μετρά κάπου 1.500 στρατιωτικούς στη Νιαμέ, που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του αντιτζιχαντιστικού αγώνα, και οι ΗΠΑ άλλους 1.000.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος κάνει διακοπές στο φρούριο Μπρεγκανσόν (νότια Γαλλία), συζήτησε για τη σύνοδο της CEDEAO με «υπουργούς του, τις ομάδες του» και με τον γάλλο πρεσβευτή στη Νιαμέ, κατά τις υπηρεσίες του στο Ελιζέ. Συνεχίζει επίσης να συζητά το ζήτημα με τους «εταίρους» της Γαλλίας –τις χώρες της ΕΕ και τις ΗΠΑ–, σύμφωνα με την ίδια πηγή.
Η στάση των ΗΠΑ και η βάση των UAV
Το πραξικόπημα του περασμένου μήνα στον Νίγηρα έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να συνεχίσουν τη στρατιωτική παρουσία 1.100 ατόμων στη χώρα, η οποία, σύμφωνα με αξιωματούχους και αναλυτές, έχει αποτελέσει το κλειδί για την καταπολέμηση των ισλαμιστών μαχητών στην περιοχή του Σαχέλ.
Κατά την τελευταία δεκαετία, τα στρατεύματα των ΗΠΑ έχουν εκπαιδεύσει τις δυνάμεις του Νίγηρα στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και έχουν λειτουργήσει δύο στρατιωτικές βάσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας που διεξάγει αποστολές μη επανδρωμένων αεροσκαφών κατά του Ισλαμικού Κράτους και μιας ομάδας παρακλάδι της Αλ Κάιντα στην περιοχή.
Αφού εκδίωξε τον πρόεδρο Μοχάμεντ Μπαζούμ από το αξίωμα στις 26 Ιουλίου και τον έθεσε σε κατ’ οίκον περιορισμό, η χούντα ανακάλεσε τις συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας με τη Γαλλία, η οποία διαθέτει μεταξύ 1.000 και 1.500 στρατιώτες στη χώρα.
Μέχρι στιγμής οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν λάβει κανένα αίτημα για την απομάκρυνση των στρατευμάτων τους και δεν έχουν καμία ένδειξη ότι θα αναγκαστούν να το πράξουν, δήλωσαν δύο Αμερικανοί αξιωματούχοι, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Αλλά με το δυτικοαφρικανικό περιφερειακό μπλοκ ECOWAS να απειλεί με στρατιωτική επέμβαση και τη ρωσική μισθοφορική ομάδα Wagner να προσφέρει βοήθεια στους πραξικοπηματίες ηγέτες, τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια του αμερικανικού στρατιωτικού προσωπικού και οι ιθύνοντες στρατηγικής των ΗΠΑ ίσως βρουν εμπόδια στο άγονο έδαφος της Αφρικής.
Βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών
«Η βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών μας στον Νίγηρα είναι εξαιρετικά σημαντική για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας στην περιοχή», δήλωσε ένας από τους Αμερικανούς αξιωματούχους. «Αν κλείσει, θα ήταν ένα τεράστιο πλήγμα».
Η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει χαρακτηρίσει επίσημα την κατάληψη της στρατιωτικής εξουσίας στον Νίγηρα ως πραξικόπημα, χαρακτηρισμός που θα περιόριζε τη βοήθεια ασφαλείας που μπορεί να παράσχει η Ουάσινγκτον στη χώρα.
Παρόλα αυτά, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέστειλαν την περασμένη εβδομάδα ορισμένα προγράμματα εξωτερικής βοήθειας για τον Νίγηρα και δήλωσαν την Τρίτη ότι περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση για τη διεθνή στρατιωτική εκπαίδευση και κατάρτιση και προγράμματα που υποστηρίζουν τις αντιτρομοκρατικές ικανότητες του Νίγηρα. Η στρατιωτική εκπαίδευση έχει ανασταλεί.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν αρνήθηκε να σχολιάσει την Τρίτη σε συνέντευξή του στο BBC τη μελλοντική παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων.
Η αμερικανική βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία λόγω της έλλειψης δυτικών εταίρων ασφαλείας στην περιοχή.
Στρατιωτικές χούντες έχουν έρθει στην εξουσία μέσω πραξικοπημάτων στο Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο – και οι δύο γειτονικές χώρες του Νίγηρα – τα τελευταία χρόνια. Περισσότεροι από 2.000 Γάλλοι στρατιώτες εγκατέλειψαν το Μάλι πέρυσι και μια ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ, η οποία αριθμεί 13.000 άνδρες, πρόκειται να κλείσει μέχρι το τέλος του έτους, αφού η χούντα της ζήτησε ξαφνικάνα αποχωρήσει.
Η βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών, γνωστή ως αεροπορική βάση 201, κατασκευάστηκε κοντά στην Αγκαντέζ στο κεντρικό Νίγηρα με κόστος άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Από το 2018, χρησιμοποιείται για την καταστολή του Ισλαμικού Κράτους και της ομάδας Jama’at Nusrat al-Islam wal Muslimeen (JNIM), παρακλάδι της Αλ Κάιντα, στο Σαχέλ.
Μετά το πραξικόπημα, τα αμερικανικά στρατεύματα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στις βάσεις τους και οι αμερικανικές στρατιωτικές πτήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, εγκρίνονται μεμονωμένα, σύμφωνα με τους Αμερικανούς αξιωματούχους.
Ο Κάμερον Χάντσον, πρώην αξιωματούχος των ΗΠΑ που τώρα εργάζεται στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS), δήλωσε ότι θεωρεί πιθανό η Ουάσινγκτον να εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τη βάση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, ανεξάρτητα από το ποιος είναι επικεφαλής του Νίγηρα.
«Από πολιτική ή από οπτική άποψη, είναι σίγουρα πιο εύκολο να την υπερασπιστείς», δήλωσε ο Χάντσον, εξηγώντας ότι ενώ η συνεργασία των αρχών του Νίγηρα ήταν απαραίτητη για να παραμείνει, βοηθά τις ΗΠΑ να συλλέγουν πληροφορίες για μαχητικούς στόχους σε όλη την περιοχή και δεν θα ωφελούσε άμεσα τη χούντα.
Οι ΗΠΑ ίσως χρειαστεί να επανεξετάσουν την παρουσία τους εάν τα μέλη της ECOWAS, που θα συνεδριάσουν την Πέμπτη, αποφασίσουν να επέμβουν στρατιωτικά. Η χούντα αψήφησε την προθεσμία της 6ης Αυγούστου της ECOWAS για την αποκατάσταση του ανατραπέντος προέδρου Μοχάμεντ Μπαζούμ.
Ο Τέρενς ΜακΚάλεϊ, ο οποίος στο παρελθόν διετέλεσε πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Μάλι, τη Νιγηρία και την Ακτή Ελεφαντοστού και τώρα εργάζεται στο Ινστιτούτο Ειρήνης των Ηνωμένων Πολιτειών, δήλωσε ότι ο αμερικανικός στρατός θα λάβει «”απόφαση για την προστασία της δύναμης» εάν ξεσπάσει σύγκρουση, προσθέτοντας ότι μια τέτοια επέμβαση είναι θεωρητική σε αυτό το σημείο και δεν αναμένει ότι η ECOWAS θα οργανώσει μια τέτοια επιχείρηση γρήγορα.
Επιπλοκή της Wagner
Ένας άλλος παράγοντας επιπλοκής θα μπορούσε να είναι τυχόν απόφαση των πραξικοπηματιών ηγετών του Νίγηρα να ζητήσουν βοήθεια από τον όμιλο Wagner, τον οποίο οι ΗΠΑ έχουν χαρακτηρίσει ως διεθνική εγκληματική οργάνωση. Ο επικεφαλής της Wagner, Γιεβγκένι Πριγκόζιν, χαιρέτισε το πραξικόπημα στον Νίγηρα και δήλωσε ότι οι δυνάμεις του ήταν διαθέσιμες για την αποκατάσταση της τάξης.
Οι μισθοφόροι της Wagner συνεργάστηκαν με τη χούντα του Μάλι το 2021 και διαθέτει περίπου 1.000 μαχητές στη χώρα, όπου οι τζιχαντιστές ελέγχουν μεγάλες εκτάσεις της ερήμου βόρεια και κεντρικά.
Ένας από τους Αμερικανούς αξιωματούχους δήλωσε ότι αν μαχητές της Βάγκνερ εμφανιστούν στον Νίγηρα, αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα πρέπει να αποχωρήσουν.
Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι ένα σενάριο όπου μερικές δεκάδες δυνάμεις της Wagner θα εδρεύουν στην πρωτεύουσα του Νίγηρα, Νιαμέι, είναι απίθανο να επηρεάσει τη στρατιωτική παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αλλά αν χιλιάδες μαχητές της Wagner εξαπλωθούν σε όλη τη χώρα, μεταξύ άλλων κοντά στο Αγκαντέζ, θα μπορούσαν να προκύψουν προβλήματα λόγω των ανησυχιών για την ασφάλεια του προσωπικού των ΗΠΑ.
Ανεξάρτητα από αυτό, οι ΗΠΑ θα βάλουν ψηλά τον πήχη για οποιαδήποτε απόφαση αποχώρησης από τη χώρα.
«Ο μόνος τρόπος για να τελειώσει αυτή η αποστολή είναι να μας ζητήσει η κυβέρνηση του Νίγηρα να φύγουμε», δήλωσε ο πρώτος Αμερικανός αξιωματούχος. «Είναι πολύ σημαντική για να την εγκαταλείψουμε».