ΑΜΥΝΑ & ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ
Αποκαλυπτικά στοιχεία για το πώς η Ουάσιγκτον υπό την καθοδήγηση του τότε ΥΠΕΞ Χ. Κίσινγκερ όχι μόνο δεν προσπάθησε να αποτρέψει την τουρκική εισβολή στην Κύπρο μετά το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου εναντίον του Μακαρίου, αλλά αντιθέτως ζητούσε από την Αθήνα οι ελληνικές δυνάμεις να μην αντισταθούν στην τουρκική εισβολή, φέρνει στο φως η μελέτη Άκρως Απόρρητων εγγράφων της CIA αλλά και των τηλεγραφημάτων από το Αρχείο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Σε σειρά άλλων δημοσιευμάτων μας, δημοσιεύουμε δυο ακόμη αποχαρακτηρισμένα έγγραφα που φωτίζουν πτυχές για τον ρόλο των ΗΠΑ και συγκεκριμένα του Χ.Κίσινγκερ στην Κυπριακή τραγωδία.
Το πρώτο έγγραφο με ημερομηνία 17 Ιουλίου 1974 που είχε χαρακτηρισθεί ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟ (Top Secret) είχε συνταχθεί από την USIB (United States Intelligence Board) και ήταν η απόρρητη ενημέρωση από τη CIA (National Intelligence Bulletin) για την κατάσταση όπως εξελίσσονταν στην Κύπρο δυο ημέρες μετά το Πραξικόπημα.
Στην Έκθεση αυτή, ενώ καταγράφονται όλες οι προπαρασκευαστικές κινήσεις του τουρκικού Στρατού για την εισβολή (που ξεκίνησε δυο εικοσιτετράωρα αργότερα) αλλά και η έκτακτη σύγκληση της εθνοσυνέλευσης για παροχή λευκής εξουσιοδότησης στον Ετσεβίτ, η USIB προσπαθεί να στείλει καθησυχαστικά μηνύματα ότι τουρκική παρέμβαση θα γίνει μόνο εάν η νέα «κυβέρνηση» της Κύπρου (σ.σ. οι πραξικοπηματίες του Ν.Σαμψών) κηρύξει την ΄Ενωση με την Ελλάδα. Τότε εκτιμούσε η CIA ότι θα υπήρχε παρέμβαση της Τουρκίας με στόχο «να εγκαθιδρύσουν μια ανεξάρτητη τουρκοκυπριακή δημοκρατία σε τμήμα του νησιού, διχοτομώντας ουσιαστικά την Κυπρο».
Η Άκρως Απόρρητη έκθεση της CIA εκτιμά ότι εάν δεν υπάρξει επίθεση σε Τουρκοκύπριους, τότε ο Ετσεβίτ πιθανότατα «θα αντισταθεί στις προτροπές για να ξεκινήσει στρατιωτική δράση».
Αυτά τα καθησυχαστικά μηνύματα δίνονταν την ώρα που σύμφωνα με την ίδια Έκθεση στρατιωτικές μονάδες σε πλήρη εξάρτηση κινούνταν προς περιοχές της Μερσίνας (έναντι της Κύπρου) ενώ τα αεροπλάνα της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας είχαν οπλισθεί και ανέμεναν σε κατάσταση ετοιμότητας.
Στο άλλο έγγραφο που καταγράφει την τηλεφωνική επικοινωνία του Χ. Κίσινγκερ με τον υπουργό ΄Αμυνας, Τ. Σλέσιντζερ στις 19 Ιουλίου και ενώ άρχιζε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ο Αμερικάνος υπουργός Εξωτερικών όχι μόνο αδιαφορεί για να υπάρξει έστω και την ύστατη στιγμή παρέμβαση για τη διακοπή της εισβολής αλλά αποκαλύπτει ότι μετέφερε στους Έλληνες την απαίτηση της Τουρκίας να μην υπάρξει αντίσταση στην εισβολή!
«Αποβιβάζονται (σ.σ. οι Τούρκοι) και έχουν εντολές να μην πυροβολήσουν τους Έλληνες αν οι Έλληνες δεν πυροβολήσουν. Έτσι θα περάσουμε αυτό το μήνυμα και θα πούμε επίσης στους Έλληνες ότι πιστεύουμε ότι η καλύτερη λύση τώρα είναι να έχουμε μια διαπραγμάτευση όσο το δυνατόν γρηγορότερα αναζητώντας την επιστροφή στη συνταγματική κυβέρνηση» δηλώνει ο Αμερικανός ΥΠΕΞ.
Ο Χ. Κίσινγκερ μάλιστα, προσπαθεί να υποβαθμίσει την εκτίμηση του Αμερικανού υπουργού Άμυνας Σλέσιντζερ, ότι στόχος της εισβολής είναι η κατοχή μέρους του νησιού (« οι Τούρκοι δεν πρόκειται να συμβιβαστούν με τίποτε λιγότερο από ένα κομμάτι του νησιού» αναφέρει χαρακτηριστικά) και υποστηρίζει ότι απλώς οι Τούρκοι θέλουν να σταθεροποιήσουν τις δυνάμεις στο νησί, να διατηρήσουν την υπάρχουσα δομή και απλώς θέλουν την απομάκρυνση του Σαμψών.
Με μια τέτοια «ερμηνεία» από τον επικεφαλής της Αμερικανικής Διπλωματίας, δεν υπήρχε λόγος παρέμβασης…
Όμως ο Χ. Κίσινγκερ είχε έτοιμο και το εναλλακτικό σχέδιο: εάν δε δεχθούν τον Κληρίδη ως το πρόσωπο που θα αντικαταστήσει τον Σαμψών (εξουδετερώνοντας έτσι και τον Μακάριο) τότε η εναλλακτική θα είναι να προταθεί η Διπλή Ένωση. Ο Χ. Κίσινγκερ με ιδιαίτερη ευκολία έτσι ήταν έτοιμος να αποδεχθεί τα αποτελέσματα της τουρκικής εισβολής στο νησί και τον πραγματικό στόχο της που ήταν η διχοτόμησή του.
Ακολουθούν τα απόρρητα έγγρφα της CIA και το απομαγνητοφωνημένο κείμενο τηλεφωνικής επικοινωνίας του ΥΠΕΞ, Χένρι Κίσσινγκερ με τον Υπουργό Άμυνας Τζέιμς Σλέσιντζερ.
TOP SECRET
USIB United States Intelligence Board
National Intelligence Bulletin
17/July/1974
«ΚΥΠΡΟΣ»
Ο έκπτωτος πρόεδρος Μακάριος έφτασε χθές στη Μάλτα και σχεδιάζει να πετάξει για Λονδίνο σήμερα το πρωί, προφανώς καθ’ οδόν προς τον ΟΗΕ. Έφυγε από την Κύπρο από την βρετανικη βάση κοντά στη Λεμεσό.
Η αποτυχία να σκοτωθεί ο Μακάριος σαφώς περιπλέκει το έργο της επικρατησης της νέας κυπριακής κυβέρνησης και μπορεί τελικά να υπονομεύσει τη θέση του Ιωαννίδη στο εσωτειρκο αν η νέα κυβέρνηση δεν καταφέρνει να κερδίσει διεθνη και εσωτειρκη αποδοχή.
(Μη αποχαρακτηρισμένη παράγραφος)
Νωρίτερα η Λευκωσία είχε ανακοινώσει ότι οι δυναμεις της Εθνικής Φρουράς είχαν εισέλθει στην Πάφο, το τελευταίο μεγάλο προπύργιο των δυνάμεων του Μακαρίου. Αυτές οι δυνάμεις φάνηκε να περιλαμβάνουν στοιχεία της αστυνομίας και εκείνων των μελών της Τακτικων Μονάδων Εφέδρων που δεν είχαν παραδοθεί.
Το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησε με το αίτημα της Τουρκίας για συνομιλίες με στόχο την επίτευξη συμφωνίας για κοινή δράση σχετικά με την Κύπρο. Η κυβέρνηση Ετζεβίτ κάλεσε το κοινοβούλιο σε έκτακτη συνεδρίαση αύριο, προφανώς για να εξασφαλίσει μια εν λευκώ εξουσιοδότηση για να ενεργήσει ανάλογα με το τι θα απαιτεί η περίσταση.
Οι Τούρκοι έχουν πει ότι δεν είναι διατεθειμένοι να αποδεχθούν την νομιμότητα του Νίκου Σαμψών ή της κυβερνησης του. Πιστεύουν ότι η Αθήνα είναι αυτή που σχεδίασε το πραξικόπημα για να οδηγήσει στην Ενωση.
Η Άγκυρα θα παρακολουθήσει στενά την ανα εξάμηνο εναλλαγή της 950μελούς αποστολής των τακτικών ελληνικών δυνάμεων στο νησί, που έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί σήμερα. Κάθε προσπάθεια από την Αθήνα για αύξηση του μεγέθους της δύναμης ή του εξοπλισμού της θα θεωρούνταν από τους Τούρκους ως άκρως προκλητική και θα αύξανε την πιθανότητα τουρκικής παρέμβασης.
Στην πραγματικότητα, οι πιθανότητες στρατιωτικής επέμβασης της Τουρκίας αυξάνονται. Οι Τούρκοι πραγματοποιούν ολες τις πολιτικές και στρατιωτικές προετοιμασίες που θα ήταν αναγκαίες εφόσον αποφασίσουν να κινηθουν.
Η ΄Αγκυρα είναι αποφασισμένη να μην επιτρέψει θεμελιώδεις αλλαγές στο καθεστώς της Κύπρου. Η κυβέρνηση Ετσεβίτ θα αισθανόταν υποχρεωμένη να αναλάβει στρατιωτική δράση εναντίον της Ελλάδας εάν το νέο καθεστώς ανακοίνωνε την Ενωση. Ο στόχος των Τούρκων σε αυτό το γεγονός θα ήταν να εγκαθιδρύσουν μια ανεξάρτητη τουρκοκυπριακή δημοκρατία σε τμήμα του νησιού, διχοτομώντας ουσιαστικά την Κυπρο .
Εάν δεν υπάρχει ξεκάθαρη δήλωση για Ενωση η τουρκία δεν θα ήθελε να παρέμβει πριν αποσαφηνίσει το πως εξελίσσεται η εσωτερική κατάσταση στην Κύπρο. Ειδικότερα η Άγκυρα θα θέλει να μετρήσει την επίδραση που έχει η απόδραση του Μακαρίου.
Εφόσον δεν υπάρχουν άμεσες επιθέσεις εναντίον της Τουρκοκυπριακής κοινοτητας, ο Ετζεβίτ πιθανοτατα θα προσπαθησει να αντισταθεί στα προτροπές για να ξεκινήσει στρατιωτική δράση. Διαφημίζει έναν ευαίσθητα ισορροπημένο συνασπισμό που κατακλύζεται από σοβαρά εγχώρια και ξένα προβλήματα, όμως είναι υποχεωμένος να ανταποκρίνεται και στο εθνικο συναίσθημα και στο στρατιωικό κατεστημένο το οποίο στο παρελθον είχε αποδειχθεί ότι είναι «γερακια».
(Μη αποχαρακτηρισμένη παράγραφος)
…..ενα τμήμα μεγέθους μεραρχίας κατευθυνόταν μεσω Αδάνων προς το Ερντεμλι και Σελεφκεια (Μερσίνας) σε ετοιμότητα για την Κύπρο. Η Κίνηση στρατιωτικών δυνάμεων μέσω των Αδάνων έχει επιβεβαιωθεί αλλά δεν υπήρξε ανάπτυξη στρατευμάτων στην Κύπρο κατά τη διάρκεια τη νυχτας.
Πηγές του Τύπου ανέφεραν χθες ότι τουρκικά στρατεύματα με πλήρη ένδυση μάχης και με πυρομαχικά μετακινουνταν με κομβόι στρατιωτικών οχημάτων μέσω των Άδάνων. Τα στρατεύματα μπορεί να ήταν είτε στρατός είτε παραστρατιωτικές δυνάμεις. Ο αμυντικός ακόλουθος των ΗΠΑ στην Άγκυρα ενημερωσε ότι μονάδες της Πολεμικής Αεροπορίας σε δύο αεροδρόμια δυτικά της Άγκυρας—Εσκισεχίρ και Μπαλισεκίρ και σε ένα αεροδρόμιο κοντά στα Άδανα έχουν τώρα αεροσκάφη οπλισμένα με όπλα αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους.
Οι Έλληνες συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι η κατάσταση στην Κυπρο είναι εσωτερική υπόθεση και ότι η ελληνική κυβέρνηση θα διατηρήσει την αρχή της «μη παρέμβασης σε υποθέσεις άλλων χωρών».
(Μη αποχαρακτηρισμένη παράγραφος)
Ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Σαμψών ανακοίνωσε ένα υπουργικό συμβούλιο που αποτελείται από άτομα που δεν είναι καλά γνωστά και έχει έντονο δεξιό, υπέρ της Ένωσης χαρακτήρα. Αρκετοί εκ των νέων υπουργών υπήρξαν ανοιχτοί υποστηρικτές της ΕΟΚΑ, της τρομοκρατικής οργάνωσης που ηταν υπέρ της Ενωσης και έχουν ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα.
.Η Λευκωσία ήταν πολύ ήσυχη χθες το βράδυ, και ακουγονταν μονο ελάχιστες διάσπαρτες βολές .Η κατάσταση επανήλθε στο φυσιολογικό, καθώς οι άνθρωποι επέστρεφαν στη δουλειά τους. Τα μέλη του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι ο προσωπικός ρόλος που μπορει ο Γενικός Γραμματέας Λουνς να διαδραματίσει στην Κυπρο είναι περιορισμένος αυτή την στιγμή και ότι ο καλύτερος τρόπος για να κρατηθουν η Αθηνα και η Αγκυρα σε σειρά είναι να τεθεί πιεση σε αυτές στο Συμβουλιο του ΝΑΤΟ. Σε μια επειγουσα συναντηση χθες το βραδυ τα περισσοτερα μέλη ενιωσαν το βάρος της Αθηνας να αποδείξει τους ισχυρισμ0ούς της ότι η ελληνικη πολιτική δεν έχει αλλάξει στο Κυπριακό και ότι το πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό ηταν εσωτερικό της Κυπρου.
Συγκεκριμένα, το Συμβούλιο προέτρεψε τον Έλληνα εκπρόσωπο να μεταφέρει στην Αθηνα την ελπίδα ότι η εναλλαγή της ελληνικής Δύναμης στην Κύπρο σήμερα να γίνει ομαλά και την θέση ότι οι αξιωματικοί της Ελληνικής Εθνικής Φρουράς θα πρεπει να αντικατασταθούν.
Νωρίτερα την ίδια ημέρα, τα μέλη του ΝΑΤΟ είχαν επίσημα εκφράσει την ανησυχία τους σχετικα με την κατάσταση στην Κυπρο, και την ελπίδα τους ότι τα εμπλεκόμενα μέρη θα δειξουν αυτοσυγκράτηση ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουση μεταξυ των δυο μελών της Συμμαχίας.Τα μέλη εξέφρασαν επίσης την στήριξη τους στις γραπτές και προφορικές επισημάνσεις που είχε κάνει προς Έλληνες και Τούρκους ο ΓΓ Λουνς.
(Μη αποχαρακτηρισμένη σελίδα)
Απομαγνητοφωνημένο κείμενο τηλεφωνικής επικοινωνίας του ΥΠΕΞ Κίσσινγκερ με τον Υπουργό Άμυνας Σλέσιντζερ.
19 Ιουλιου 1974 8.14 p.m. PDT
Κ: Γεια σου Τζιμ.
S: Ναι Χένρυ.
Κ: Ήθελα απλώς να σας ενημερώσω. Γνωρίζετε την κατάσταση και θέλω να ξέρετε ποια είναι η σκέψη μου και να δείτε αν είμαστε στο ίδιο βήμα. Η άποψή μου είναι ότι γνωρίζετε τις μεθόδους που οι Τούρκοι μας ζήτησαν να περάσουμε στους Έλληνες για να μην πυροβολούν.
S: Σωστά. Προσγειώνονται.
Κ: Αποβιβάζονται και έχουν εντολές να μην πυροβολήσουν τους Έλληνες αν οι Έλληνες δεν πυροβολήσουν. Έτσι θα περάσουμε αυτό το μήνυμα και θα πούμε επίσης στους Έλληνες ότι πιστεύουμε ότι η καλύτερη λύση τώρα είναι να έχουμε μια διαπραγμάτευση όσο το δυνατόν γρηγορότερα αναζητώντας την επιστροφή στη συνταγματική κυβέρνηση. Και ότι προτείνουμε τη λύση Κληρίδη υπό αυτές τις συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι έχουν ξεφορτωθεί τον Μακάριο και θα πρέπει να εγκαταλείψουν τον Σαμψών. Και θα φερουμε τον Σίσκο πίσω από την Άγκυρα. Τώρα δεν πιστεύουμε ότι αυτό θα λειτουργησει πραγματικά, αλλά τουλάχιστον είναι ένα λεπτό νήμα.
S: Η αίσθησή μου είναι ότι οι Τούρκοι σε αυτό το στάδιο δεν πρόκειται να συμβιβαστούν με τίποτα λιγότερο από ένα κομμάτι του νησιού.
Κ: Όχι, οι Τούρκοι έχουν πει ότι είναι πρόθυμοι να σταθεροποιήσουν τις δυνάμεις τους και ότι είναι πρόθυμοι να διατηρήσουν την υπάρχουσα δομή και θα δεχτούν οποιονδήποτε άλλο πρόεδρο εκτός από τον Σαμψών.
S: Αυτό είναι πολύ γενναιόδωρο από αυτούς. Αυτό είναι καλό. OK…
Κ: Αν οι Τούρκοι θέλουν ένα κομμάτι του νησιού, τότε κατά την άποψή μου πρέπει να εργαστούμε για τη διπλή ένωση και να δώσουμε στους Έλληνες το άλλο μέρος του νησιού, οπότε η άποψή μου είναι ότι υπάρχουν τώρα δύο πιθανά αποτελέσματα. Είτε διπλή ένωση είτε Κληρίδης.
S: Εντελώς. Χένρι. Είχα ένα τηλεφώνημα από την Ingersoll πριν από λίγο καιρό, ο οποίος ήθελε να μεταφέρει τους Αμερικανούς κάτω στη βρετανική βάση.
Κ: Σας λέω. Η ματωμένη στολή μου . Όταν έχουν μια κρίση, το πρώτο πράγμα που μπορούν να σκεφτούν είναι κάτι ασήμαντο. Τι νομίζεις. Δεν είμαι εναντίον του, απλά εύχομαι να κάνουν πρώτα τα πράγματα που πρεπει να γινουν πρώτα.
S: Λοιπόν, η αίσθησή μου σχετικά με αυτό είναι ότι μπορούμε να περιμένουμε και να δούμε ποιες συνθήκες θα εξελιχθούν.
[Σελίδα 332]
Κ: Αυτή είναι η αίσθησή μου.
S: Και δείχνει μια ορισμένη νευρικότητα από την πλευρά της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Κ: Συμφωνώ απόλυτα.
S: Εάν υπάρχει μια διακριτική απόσυρση με αυτοκίνητο, αλλά ο υπαινιγμός – η δήλωση που πήρα – ήταν ότι πρέπει να προχωρήσουμε με ελικόπτερα και να αρχίσουμε να απομακρύνουμε τους Αμερικανούς.
Κ: Λοιπόν, για να σας πω το υπέροχο σύστημα αναφοράς που έχω, μου είπαν ότι είχατε προσφέρει ελικόπτερα. Και είχα την εντύπωση ότι ήσασταν το ενεργητικό μέρος.
S: Ω, διάολε, άκουσα για αυτό περίπου 15 λεπτά πριν.
Κ: Εντάξει, θα το φροντίσω εγώ. Αν με πείσουν ότι το χρειαζόμαστε, υποθέτω ότι μπορούμε να απευθυνθούμε σε εσάς.
S: Σίγουρα, στοιχηματίζετε.
Κ: Αλλά συμφωνώ μαζί σου ότι πρέπει να παίξουμε αυτό το ρόλο κουλ.
S: Μπορούμε να μετακινηθούμε με αυτοκίνητο.
Κ: Αυτό είναι και το δικό μου δυνατό συναίσθημα. Αν πάμε με ελικόπτερα, κανείς δεν θα μάθει ποτέ για ποιο λόγο βρίσκονται εκεί.
S: Σωστά. Και όσο άθλιες κι αν είναι οι συνθήκες, εξακολουθούμε να θέλουμε να κρατήσουμε χαμηλό προφίλ.
Κ: Έτσι θα δουλέψουμε είτε για τη διπλή ένωση είτε για τον Κληρίδη, όποιο από τα δύο λειτουργήσει.
S: Εντάξει, αντίο.
Κ: Αντίο.
