Κανένας δεν μπορεί να καταλάβει το περίπλοκο μωσαϊκό της μουσουλμανικής μειονότητας αν δεν έχει επισκεφθεί τα μειονοτικά χωριά. Και τότε ακόμα ένα μικρό κομμάτι της εικόνας αποκτά. Ο δρόμος που οδηγεί στον Δήμο Αρριανών, ο οποίος προήλθε από τη συγχώνευση τεσσάρων αμιγώς μειονοτικών δήμων και κοινοτήτων, είναι ένας στενός ανήφορος με πολλές στροφές και παλιά άσφαλτο, αλλού σκασμένη και αλλού ανύπαρκτη. Στην είσοδο του χωριού Βυρσίνη είναι χωματοδρόμος σκαμμένος από τα τρακτέρ. Από την Κομοτηνή απέχει μιάμιση βασανιστική ώρα, σήμα τηλεφωνίας σπανίως υπάρχει.
Μετά τις καταγγελίες του Κυριάκου Μητσοτάκη για τους δύο βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, Ροδόπης και Ξάνθης, και το αποτέλεσμα των εκλογών της 21ης Μαΐου που έβαψε τον νομό «ροζ», η Ντόρα Μπακογιάννη επισκέφθηκε την Παρασκευή τα μειονοτικά χωριά. Στα χωριά αυτά δύο ονόματα έχουν ανταλλακτική αξία πολιτικά: Ανδρέας Παπανδρέου και Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Από τα παιδιά τους, ο Γιώργος Παπανδρέου, που καθιέρωσε την εισαγωγή 5 τοις χιλίοις μαθητών της μειονότητας στα πανεπιστήμια, και η κυρία Μπακογιάννη, η οποία τα έχει επισκεφθεί επανειλημμένα και έχει προσωπικές σχέσεις με εκπροσώπους της μειονότητας.
Aπαιτητική διαπραγμάτευση
Στα τρία ορεινά χωριά που επισκέφθηκε η πρώην υπουργός Εξωτερικών, Βυρσίνη, Μυρτίσκη και Οργάνη, σε υψόμετρο 570-500 μέτρων, κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, την καλοδέχτηκαν, θυμήθηκαν ιστορίες με τον πατέρα της, αλλά στο τέλος εκτυλίχθηκε μια απαιτητική διαπραγμάτευση. Οι κάτοικοι, για να πειθαρχήσουν κομματικά, ήθελαν με σειρά προτεραιότητας δεσμεύσεις για νερό άρδευσης των καλλιεργειών τους (καπνά και φυτώρια πεύκων), δρόμο για να μετακινούνται οι ίδιοι και τα ασθενοφόρα προς την Κομοτηνή, φυλάκιο για τον έλεγχο των παράτυπων μεταναστών που περνούν τα σύνορα με τη Βουλγαρία. Οι εκπρόσωποι της μειονότητας είναι καπάτσοι, ο κόσμος ανέκφραστος, αδύνατον να καταλάβεις τι σκέφτεται πραγματικά, οι πολιτικοί χριστιανοί και μουσουλμάνοι, πότε τάζουν και πότε χειραγωγούν. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι προεκλογικά στα μειονοτικά χωριά σχεδόν όλοι οι υποψήφιοι απευθύνονταν στη μουσουλμανική μειονότητα, ως τουρκική, για να μαζέψουν ψήφους. Το θέμα της ανάμειξης του τουρκικού προξενείου δεν το έθιξε η κυρία Μπακογιάννη αλλά και οι μειονοτικοί το απέφυγαν. Κάνουν και εκείνοι τους υπολογισμούς τους για την επόμενη κυβέρνηση και τις προσβάσεις που μπορούν να έχουν στην Αθήνα.
Ο ρόλος του τουρκικού προξενείου
Τα μειονοτικά, όπως και τα χριστιανικά, χωριά φθίνουν. Από τότε που δόθηκαν άδειες μόνο σε καπνοκαλλιεργητές, οι περισσότεροι νέοι φεύγουν για τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, εργάζονται για ένα δεκαπενθήμερο σε πολύ βαριές εργασίες στις επισκευές πλοίων και στα φυτώρια, με καλούς μισθούς, επιστρέφουν και ξαναφεύγουν. Καθυστερούν να κάνουν οικογένεια και οι γυναίκες της μειονότητας αρνούνται να κάνουν πάνω από τρία παιδιά. Είναι και αυτό ένα πρόβλημα που συζητούν με τους πολιτικούς στα χωριά αυτά. Η σύνθεση του πληθυσμού παίζει επίσης ρόλο, τα χωριά της Οργάνης είναι πομακοχώρια. Σε άλλα χωριά υπάρχουν Τσιγγάνοι και τουρκογενείς. Επίσης, πολλοί είναι Αλεβίτες. Ολοι όμως ψηφίζουν κατά κύριο λόγο τους μειονοτικούς υποψηφίους που κατέρχονται στις εκλογές με διάφορα κόμματα, και εκεί παίζει τον ρόλο του το τουρκικό προξενείο, γιατί όλοι θέλουν τη στήριξή του.
Διχασμός και παιχνίδια από τον ΣΥΡΙΖΑ
Στις εκλογές της 21ης Μαΐου έσπασαν κάποιες διαχωριστικές γραμμές. Παραδοσιακά η Αριστερά κρατιόταν μακριά από τα παιχνίδια του προξενείου. Αυτή τη φορά όμως οι δύο υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ, Οζγκιούρ Φερχάτ της Ροδόπης και Χουσεΐν Ζεϊμπέκ της Ξάνθης, άλλαξαν στάση. Από τη ΝΔ λένε ότι ο Αλέξης Τσίπρας το γνώριζε αλλά έκανε τα στραβά μάτια προκειμένου να έχει περισσότερους βουλευτές. Από τον ΣΥΡΙΖΑ καταγγέλλουν τα «επικίνδυνα, υποκριτικά και διχαστικά» παιχνίδια της ΝΔ και μιλούν για «ΚΥΠατζίδικες δουλειές». Στην Κομοτηνή λένε ότι ο κ. Φερχάτ έδωσε γη και ύδωρ στο προξενείο προκειμένου να εκλεγεί βουλευτής και ότι αυτό κρύβεται πίσω από τον διχασμό της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ. Η συντονίστρια της Νομαρχιακής Αγγελική Κουγιουμτζόγλου και όλο το κόμμα στηρίζουν τον βουλευτή τους και όχι την ομάδα που αντιδρά, η οποία βρίσκεται πίσω από τον πρώην βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Χαρίτου. Στις εκλογές του Μαΐου, ο κ. Φερχάτ έλαβε 12.208 ψήφους και ο κ. Χαρίτου 3.902, που για όσους γνωρίζουν τα τοπικά πράγματα σημαίνει ότι δεν τον ψήφισαν και πολλοί χριστιανοί.
Ο 38χρονος Οζγκιούρ Φερχάτ προέρχεται από μια αριστερή οικογένεια με ισχυρά ερείσματα στην τοπική κοινωνία της Ροδόπης. Είναι οδοντίατρος, όπως και ο πατέρας του, Ναζήφ, απόφοιτος της Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών, με ενεργή συμμετοχή στη διεκδίκηση των μειονοτικών δικαιωμάτων. Οδοντίατρος είναι και η αδελφή του, Μπιλγκέ, η πρώτη γυναίκα αντιδήμαρχος στον μεικτό Δήμο Ιάσμου, όπου ζει και δραστηριοποιείται επαγγελματικά η οικογένεια Φερχάτ.
Η ΝΔ εδώ και πολλά χρόνια δεν κατεβάζει στις εκλογές ισχυρή υποψηφιότητα από τη μειονότητα. Στις εκλογές του Μαΐου συντάχθηκε διακριτικά με άλλες δυνάμεις που στήριξαν την υποψηφιότητα του Αχμέτ Ιλχάν, του βουλευτή του ΠαΣοΚ, ο οποίος έχει αντιταχθεί στις μεθοδεύσεις του τουρκικού προξενείου. Ο κ. Ιλχάν το 2004 είχε εκλεγεί με τη ΝΔ, στην οποία ανήκε ως το 2010, και ήταν ο τελευταίος μειονοτικός βουλευτής που εξέλεξε η «γαλάζια» παράταξη.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο το προξενείο υπεύθυνο για τον πολύπλοκο πολιτικό χάρτη της Ροδόπης. Η μειονότητα έχει αριθμητικά περισσότερο πληθυσμό, αλλά κοινωνικά δεν φαίνεται λόγω του πανεπιστημίου. Οι περισσότεροι ζούσαν στα χωριά της υπαίθρου και ασχολούνταν με την καλλιέργεια καπνού, η οποία πλέον δεν είναι αποδοτική και αναζητούν εναλλακτικές καλλιέργειες. Επίσης, οι μουσουλμάνοι ψηφίζουν σε συντριπτικά ποσοστά που σε ορισμένα χωριά άγγιξαν το 90%, ενώ από τον χριστιανικό πληθυσμό ψηφίζουν λίγο περισσότεροι από τους μισούς.
Ακολουθώντας το ρεύμα της ΝΔ
Στα χωριά όσοι είναι από σαράντα ετών και πάνω δεν μιλάνε καλά ελληνικά, οι νεότεροι όμως δεν είναι έτσι, μιλούν καλά την ελληνική γλώσσα και οι γονείς τους επιδιώκουν να έχουν καλή μόρφωση, αν είναι δυνατόν στην Ελλάδα και όχι στην Τουρκία. Επίσης, στην Κομοτηνή αρκετοί ασχολούνται πλέον με εμπορικές δραστηριότητες και επενδύουν σε ακίνητα. Εκτιμάται ότι όσο ανεβαίνει το μορφωτικό και οικονομικό τους επίπεδο τόσο θα απομακρύνονται από την επιρροή του τουρκικού προξενείου. Είναι ενδεικτικό ότι παλαιότερα το τουρκικό προξενείο μπορούσε να δημιουργήσει πολιτικούς από το μηδέν. Τώρα προτιμά να επενδύει σε πρόσωπα από τη μειονότητα που ξεχωρίζουν και ενδιαφέρονται για τα κοινά. Η δεξαμενή είναι οι εκλεγμένοι στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, που συνεχώς αυξάνονται. Τις προσεχείς ημέρες αναμένεται να επισκεφθεί τη Ροδόπη και ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά εφόσον οι μειονοτικοί εξέλεξαν τους βουλευτές που ήθελαν και με το ρεύμα να πηγαίνει προς τη ΝΔ δεν είναι βέβαιο ότι κάποιοι ψήφοι του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα αλλάξουν χρώμα. Οπως είπε στους συγκεντρωμένους έξω από το τζαμί κατοίκους της Οργάνης ο πρώην κοινοτάρχης Μεχμέτ Εμίνογλου, με μια απόλυτα κυνική λογική, «όταν όλη η Ελλάδα προτιμάει τη ΝΔ, εμείς θα πάμε κόντρα;».