ΕΜΒ-145Η AEW&C – Οι προτάσεις αναβάθμισης των ελληνικών συστημάτων ΑΣΕΠΕ, από την SAAB. Πρόκειται για ένα από τα πιο κρίσιμα προγράμματα αναβάθμισης της ελληνικής αμυντικής ικανότητας που εξακολουθεί να παραμένει σε εκκρεμότητα εδώ και αρκετά χρόνια. Επί της ουσίας πρόκειται για άλλο ένα κλασσικό δείγμα της σκανδαλώδους αδυναμίας(;) της ελληνικής πλευράς να κατηγοριοποιήσει και να προτεραιοποιήσει τις ανάγκες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Τη στιγμή που ο εκσυγχρονισμός των P-3B στο επίπεδο P-3H, έναντι κόστους μισού δισ. ευρώ έχει καθυστερήσει σημαντικά και η εν συνεχεία υποστήριξη (FOS) των EMB-145Η AEW&C παραμένει ζητούμενο, πώς είναι λογικό η Ελλάδα να εκδηλώνει ενδιαφέρον για την αγορά τριών μόλις MQ-9B Sea Guardian, εκτιμώμενου κόστους 380 εκατ. δολαρίων τουλάχιστον; Στο ζήτημα όχι μόνο της πλήρους επαναφοράς στην ενέργεια, αλλά και της αναβάθμισης του, έρχεται να δώσει λύσεις η κατασκευάστρια του συστήματος ΑΣΕΠΕ (εκτός αεροσκάφους και κινητήρων) SAAB, όπως προέκυψε από ενδιαφέρουσα παρουσίαση στην έκθεση DEFEA 2023.
Του Στέργιου Δ. Θεοφανίδη
Ο κατάλογος των προγραμμάτων που αναμένουν την υπογραφή και την ενεργοποίηση – υλοποίηση Συμβάσεων Εν Συνεχεία Υποστήριξης (FOS: Follow On Support) παραμένει ιδιαίτερα μακρύς, παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η αναφορά και μόνο στα πτητικά μέσα προκαλεί προβληματισμό. NH-90, Super Puma, Dauphin, AH-64A+ Apache, CH-47D/SD/DG Chinook, C-130B/H, C-27J, είναι οι κυριότεροι τύποι ελικοπτέρων και αεροπλάνων που αναμένουν εργασίες επανενεργοποίησης, προκειμένου να προσφέρουν τις πολύτιμες υπηρεσίες για τις οποίες αγοράστηκαν πολλά χρόνια πριν.
Με ορισμένες μόνο από αυτές τις συμβάσεις να έχουν ήδη υπογραφεί, ο χρόνος που θα απαιτηθεί για την επαναφορά όλων αυτών των μέσων στην ενέργεια, είναι σημαντικός. Βαρύνοντα ρόλο σε αυτό, στο ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για την επανενεργοποίησή τους δηλαδή, έχει βέβαια το γεγονός ότι κρίσιμες υποδομές και δυνατότητες συντήρησης των Ενόπλων Δυνάμεων, απαξιώθηκαν και εγκαταλείφθηκαν μέχρι αφανισμού στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν έχει καταστεί δυνατή η έγκαιρη ολοκλήρωση των εργασιών εργοστασιακής συντήρησης του στόλου των μεταφορικών C-130B/H, με όσες συνέπειες έχει μέχρι σήμερα αυτό. Για τον ίδιο λόγο αποφασίστηκε η ανάθεση της βαριάς (εργοστασιακής) συντήρησης των μεταφορικών ελικοπτέρων Chinook της Αεροπορίας Στρατού, στον Στρατό των ΗΠΑ. Η FOS που υπογράφηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο (2022) για την υποστήριξη των πολύτιμων δικινητήριων C-27J Spartan, έχει ήδη αρχίσει να παράγει αποτελέσματα, όμως κι εδώ υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μέχρι την πλήρη αξιοποίηση και των οκτώ αεροπλάνων του τύπου. Η τύχη των NH-90 και των Super Puma δυστυχώς παραμένει άγνωστη.
Το ίδιο εξακολουθεί να ισχύει και για τα τέσσερα ΕΜΒ-145Η AEW&C της 380 Μοίρας ΑΣΕΠΕ. Τα κονδύλια φυσικά που απαιτούνται για την υλοποίηση όλων αυτών των προγραμμάτων δεν περισσεύουν και αυτό είναι κάτι που πρέπει πάντα να λαμβάνει κανείς υπόψη. Όμως, τα αεροσκάφη αυτά με το σύστημα ραντάρ AESA τύπου PS-890 Erieye που φέρουν, θα έπρεπε να έχουν συμβασιοποιηθεί, ως προς την υποστήριξη τουλάχιστον, παράλληλα με τα Mirage 2000-5Mk.2 και τα όπλα τους. Από το 2020 δηλαδή! Η επιχειρησιακή τους αξία είναι τόσο κεφαλαιώδους σημασίας για την Πολεμική Αεροπορία και τις Ένοπλες Δυνάμεις συνολικότερα, που η δαπάνη 80 εκατ. ευρώ σε ένα χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών ήταν απλά μονόδρομος για την ελληνική άμυνα… που ουδείς όμως ακολούθησε. Η τεράστια επιχειρησιακή αξία των συστημάτων έχει αναλυθεί στο παρελθόν από το DP.
Εν τάχει, το αεροφερόμενο σύστημα Erieye εξασφαλίζει πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις αποκάλυψης ιπτάμενων και θαλάσσιων στόχων (ακόμη και μεγέθους ελαστικής λέμβου!), καθώς και όπλων οριζόντιας πλεύσης μακρού πλήγματος, σε σχέση με τα επίγεια ραντάρ έρευνας. Όσο προηγμένης τεχνολογίας και αν είναι αυτά. Όπως θα δούμε παρακάτω, στις δυνατότητες του συστήματος πλέον περιλαμβάνεται και εντοπισμός βαλλιστικών πυραύλων και όπλων stand-off από ακόμη μεγαλύτερες αποστάσεις!
Οι μέχρι σήμερα εξελίξεις στην υποστήριξη των ελληνικών ΑΣΕΠΕ
Το Μάρτιο του 2020 ενεργοποιήθηκε το υποπρόγραμμα «Εν Συνεχεία Υποστήριξη Συστήματος Αποστολής (Mission System Μ-S) αεροσκαφών ΑΣΕΠΕ και Συναφούς Εξοπλισμού, το οποίο «αφορά την υποστήριξη των αεροσκαφών Erieye ΕΜΒ-145Η ΑΕW&C και επί του παρόντος διενεργούνται από τους αρμόδιους φορείς οι διαδικασίες που απαιτούνται για τη σύναψη σχετικής σύμβασης». Αυτό υπογράμμισε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, που κατέθεσαν οι βουλευτές Γιώργος Φραγγίδης και Βασίλης Κεγκέρογλου με θέμα «Εκμετάλλευση αεροσκαφών EriEye EMB-145H AEW&C και πιθανή ανταλλαγή αυτών με τα αεροσκάφη GlobalEye SRS». Στις 18 Αυγούστου του 2021 ανακοινώθηκε η ματαίωση του διαγωνισμού που προέκυψε από αυτό για την υποστήριξη του συστήματος αποστολής των EMB-145H EriEye, καθώς δεν εκδήλωσε ενδιαφέρον καμία εταιρία. Το πρόγραμμα είχε προϋπολογιστεί σε € 83.106.034,78 (μαζί με φόρους και κρατήσεις, € 78.000.000 το καθαρό ποσό) και θα είχε διάρκεια τεσσάρων ετών.
Η Πολεμική Αεροπορία επανήλθε με την ανακοίνωση πρόσκλησης διενέργειας τεχνικού διαλόγου με αντικείμενο τον καθορισμό των τεχνικών απαιτήσεων για τη σύναψη σύμβασης υποστήριξης του συστήματος αποστολής των αεροσκαφών έγκαιρης προειδοποίησης EMB-145H EriEye, σχεδόν ενάμιση χρόνο αργότερα. Τον Δεκέμβριο του 2021. Στόχος της πρόσκλησης αυτής ήταν η υπογραφή σύμβασης για την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης για το ραντάρ του αεροσκάφους, το σύστημα διοίκησης και ελέγχου, το σύστημα IFF (Identification Friend or Foe), το σύστημα ESM (Electronic Support Measures) και το σύστημα αυτοπροστασίας (EW). Επίσης η σύμβαση θα περιλαμβάνει και την υποστήριξη του συστήματος MTS/PDS (Mission Training System/Planning & Debriefing System), του επίγειου συστήματος υποστήριξης του ESM (EGSS: ESM Ground Support System), του επίγειου εξοπλισμού διακρίβωσης DATE (Depot Aperture Tuning Equipment), του κέντρου υποστήριξης λογισμικού (SSC: Software Support Center), τα συστήματα διακρίβωσης των IFF, V/UHF και τον επίγειο εξοπλισμό εξυπηρέτησης.
Ακολούθως, το ΓEA τροποποίησε την Προδιαγραφής Ενόπλων Δυνάμεων (ΠΕΔ) και εισηγήθηκε την αλλαγή της διαγωνιστικής διαδικασίας με διαπραγμάτευση, με τον κατασκευαστή (ΟΕΜ: Original Equipment Manufacturer, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού σύμφωνα με την παράγραφο ε του άρθρου 42 του ισχύοντος νόμου 3978/2011. Κατόπιν υπέβαλε στη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ) τους προτεινόμενους Γενικούς και Ειδικούς Όρους του Προγράμματος, οι οποίοι τυγχάνουν επιτελικής επεξεργασίας. Η τροποποιημένη ΠΕΔ απεστάλη από το ΓΕΑ στη ΓΔΑΕΕ στις 30 Μαΐου 2022. Προς το παρόν έχει υπογραφεί σύμβαση μόνο για την υποστήριξη του σκάφους από την κατασκευάστρια EMBRAER, τον περασμένο Φεβρουάριο 2023.
Η προσφορά της SAAB με δύο πακέτα αναβάθμισης του συστήματος αποστολής των ελληνικών ΑΣΕΠΕ
Σε παρουσίαση Τύπου που πραγματοποίησε η σουηδική εταιρεία κατά τη διάρκεια της εφετινής DEFEA, αναλύθηκε συνολικά η πρόταση που θα καταθέσει στην Πολεμική Αεροπορία το προσεχές διάστημα. Η πρώτη σχετική ενημέρωση στο ΓΕΑ, έγινε κατά τη διάρκεια της έκθεσης. Πιο συγκεκριμένα, η σουηδική εταιρεία, μαζί με την εν συνεχεία υποστήριξη του συστήματος αποστολής (MS-Mission System) των αεροσκαφών EMB-145H, που έχει ήδη καθυστερήσει υπερβολικά και θέτει σε διαρκή κίνδυνο τη διαθεσιμότητα των συστημάτων, προτείνει στην ελληνική πλευρά και στην Πολεμική Αεροπορία συγκεκριμένα, δύο διαφορετικά (και διαφορετικού κόστους και δυνατοτήτων) πακέτα αναβάθμισης.
Το πρώτο που η SAAB έχει ονομάσει “Backend upgrade” περιλαμβάνει:
-Την αναβάθμιση του ραντάρ PS-890 Erieye.
-Την αναβάθμιση του IFF στο επίπεδο Mk.XIIB με δυνατότητα ADS-B (Automatic Dependent Surveillance – Broadcasting), μεγάλης ακτίνας, για τον ακριβή προσδιορισμό της θέσης άλλων αεροσκαφών.
-Την αναβάθμιση του συστήματος διοίκησης και ελέγχου (Command & Control / C2) με νέες οθόνες υψηλής ανάλυσης και λογισμικό/συμβολογία ιδιαίτερα φιλική προς το χρήστη (ΗΜΙ / Human Machine Interface) και την ενσωμάτωση νέου λογισμικού συγχώνευσης στοιχείων ιχνηλάτησης (track data fusion) από διαφορετικούς αισθητήρες.
-Την ενσωμάτωση συστήματος AIS για την ασφαλή αναγνώριση και ταυτοποίηση πλοίων επιφανείας.
-Την αναβάθμιση του συστήματος λήψης-μετάδοσης δεδομένων Link 11/Link 16.
– Την αναβάθμιση του συστήματος ESM-SPS (Self Protection System).
– Την εγκατάσταση πυργίσκου ηλεκτροοπτικών (ΕΟ) στο κάτω μέρος του ρύγχους.
Οι Σουηδοί απέδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι μόνο η αναβάθμιση του ραντάρ Erieye του πακέτου Backend, θα εξασφαλίσει τον εντοπισμό στόχων μικρότερων διαστάσεων, όπως αργά ιπτάμενα UAV σε μικρό ύψος, ή όπλα μακρού πλήγματος και jet ski στην επιφάνεια της θάλασσας, σε ακόμη μεγαλύτερες αποστάσεις! Παράλληλα τόνισαν ότι ο εντοπισμός και η ταυτοποίησή τους θα γίνεται εντελώς αυτόματα και με μεγάλη αξιοπιστία χάρη στις αναβαθμισμένες δυνατότητες “συγχώνευσης” και συνδυασμού στοιχειών από τους αισθητήρες του αεροσκάφους.
Το πακέτο “Frontend Upgrade” περιλαμβάνει το Backend, με τη διαφορά ότι στο ραντάρ PS-890 Erieye, αντικαθίστανται περισσότερα τμήματα με αποτέλεσμα την περαιτέρω βελτίωση των επιδόσεών του. Ο εντοπισμός μικρών και χαμηλά ιπτάμενων στόχων θα μπορεί να γίνει σε ακόμα μεγαλύτερες αποστάσεις αλλά και υπό συνθήκες έντονων παρεμβολών και αντανακλάσεων από το έδαφος (clutter). Θα μπορεί δηλαδή να επιτευχθεί (εντοπισμός και εγκλωβισμός) ακόμη και πάνω από έδαφος, όχι μόνο πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το αναβαθμισμένο Erieye του πακέτου “Frontend” θα μπορεί επίσης να εντοπίσει πολύ αργούς στόχους στην ξηρά μέσω λειτουργικών διαμορφώσεων SAR/GMTI (Synthetic Aperture Radar/Ground Moving Target Indicator), ενώ θα ενσωματώνει και ικανότητα εντοπισμού εκτόξευσης (TBM launch) και ιχνηλάτησης (tracking) βαλλιστικών πυραύλων!
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Karl Ekvall, υπεύθυνος του προγράμματος Erieye με εμπλοκή σε αυτό από την εποχή της αρχικής σχεδίασης του προϊόντος, το αναβαθμισμένο σύστημα του πακέτου Frontend έχει τη δυνατότητα ακόμη και εντοπισμού και αναγνώρισης ελικοπτέρων σε αιώρηση. Σε μεγάλες αποστάσεις. Ο εντοπισμός γίνεται από την περιστροφή του κύριου στροφείου, από τη στιγμή που το ίδιο το ελικόπτερο είναι ακίνητο (φαινόμενο doppler). Η αναγνώριση του τύπου του ελικοπτέρου μπορεί να γίνει τόσο από τον αριθμό των πτερυγίων του κύριου στροφείου, όσο και από την ταχύτητα περιστροφής του!
Οι δυνατότητες του συστήματος Erieye στην αναβαθμισμένη του μορφή με βάση το πακέτο Frontend, είναι από κάθε άποψη ανώτερες από τις αντίστοιχες αυτού που προκύπτει από το πακέτο Backend. Τόσο, ώστε να αυξάνουν περαιτέρω την επιβιωσιμότητα του αεροσκάφους από τη στιγμή που θα μπορεί να επιχειρεί σε ακόμα μεγαλύτερες αποστάσεις από την περιοχή ενδιαφέροντος. Οι ανάγκες τροφοδοσίας του συστήματος σε ηλεκτρική ενέργεια φυσικά είναι μεγαλύτερες, πράγμα που σημαίνει ότι θα γίνουν επεμβάσεις και στις γεννήτριες του αεροσκάφους.
Τέλος, είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι και τα δύο πακέτα αναβάθμισης που θα καταστήσουν επιχειρησιακά επαρκέστατα και απόλυτα συνεργάσιμα τα ελληνικά ΑΣΕΠΕ ακόμα και με μαχητικά πέμπτης γενιάς για τα επόμενα 20 χρόνια, συνοδεύονται φυσικά και με πλήρη αναβάθμιση του συστήματος εκπαίδευσης αποστολής (Mission Training System) της 380 Μοίρας, αλλά και του συστήματος σχεδιασμού αποστολής και απενημέρωσης (Planning & Debriefing System).
Για να λέμε και του… στραβού το δίκιο, οι ενδιαφέρουσες αυτές προτάσεις είναι απολύτως συμβατές με τη φήμη περί αξιοπιστίας που συνοδεύει τη σουηδική αμυντική βιομηχανία εν γένει. Και τα δύο πακέτα που προσφέρουν, αναβαθμίζουν κατακόρυφα τις δυνατότητες των ελληνικών ΑΣΕΠΕ, καθιστώντας τα πλέον ολοκληρωμένες πλατφόρμες C4I με πλήρεις δυνατότητες ISR σε αέρα, έδαφος και θάλασσα. Μένει να αποδειχθεί εάν την Πολεμική Αεροπορία θα απασχολήσει κάποια στιγμή και το Globaleye. Σε αυτή την εντυπωσιακή και υπερσύγχρονη πλατφόρμα που ήδη γνωρίζει εμπορική επιτυχία, ενώ είναι υποψήφια και για την αντικατάσταση των E-3 Sentry του ΝΑΤΟ, ανταγωνιζόμενη με πολύ μεγάλες αξιώσεις, ως ίσος προς ίσον, το αμερικανικό E-7, θα γίνει ξεχωριστή αναφορά.
