MQ-9 Reaper. Το περιστατικό της απώλειας πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, πηγή πολύτιμων συμπερασμάτων για την ελληνική άμυνα. Μέσα από τις αναρτήσεις του DP σχετικές με την απώλεια ενός αμερικανικού MQ-9 Reaper, μετά από τη σύγκρουσή του με μαχητικό Su-27 (ίσως και ακούσια από την πλευρά του Ρώσου ιπταμένου…) σε διεθνή εναέριο χώρο πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, στα όρια των FIR Άγκυρας και Κριμαίας (που πλέον έχει περάσει σε ρωσικό έλεγχο…), αναδεικνύει μία σειρά από σημαντικά συμπεράσματα που αφορούν το πραγματικό επιχειρησιακό όφελος που θα αποκόμιζαν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις από την απόκτηση τριών άοπλων MQ-9B.
Το πρώτο ζήτημα που θα πρέπει να εξεταστεί, είναι το πόσο ευάλωτα είναι αυτά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Μέχρι σήμερα και με βάση τα στοιχεία που έχουν δώσει στη δημοσιότητα οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, έχουν χαθεί σε επιχειρήσεις τρία μόλις τέτοια μη επανδρωμένα αεροσκάφη, αν εξαιρέσουμε την πρόσφατη απώλεια στη Μαύρη Θάλασσα. Ένα στην Υεμένη και άλλο ένα στη Λιβύη το 2019 κι ένα τρίτο, πάλι στη Λιβύη, τον Αύγουστο του 2022.
Σε περιβάλλον οργανωμένης αεράμυνας δηλαδή, δεν έχει αξιολογηθεί η επιβιωσιμότητα του MQ-9. Από την άλλη πλευρά και στο πλαίσιο της προσπάθειας να αιτιολογηθεί έστω και η πρόθεση μίας τόσο υψηλού κόστους αγοράς από την Ελλάδα (τρία MQ-9B έναντι υπολογιζόμενου κόστους 380 εκατομμυρίων δολαρίων!), είχε γραφεί στο παρελθόν σε διάφορα μέσα ενημέρωσης, ότι το άοπλο MQ-9B είναι μία πλατφόρμα αναγνώρισης και επιτήρησης στρατηγικού χαρακτήρα (long-range ISR) και ως εκ τούτου θα διαδραματίσει σημαντικό επιχειρησιακό ρόλο.
Λόγω της ικανότητάς του να επιχειρεί σε μεγάλα ύψη και σε μεγάλες αποστάσεις από την περιοχή ενδιαφέροντος, αλλά και να παραμένει στον αέρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα (περιsσότερες από 40 ώρες), υιοθετήθηκε από πολλούς υποστηρικτές της ενδεχόμενης αγοράς MQ-9B, το υπεραπλουστευτικό σκεπτικό, ότι με πολύ μικρό αριθμό τέτοιων αεροσκαφών, μπορούν να καλυφθούν μεγάλες περιοχές για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η πρόσφατη εξέλιξη στη Μαύρη Θάλασσα, ακυρώνει στην πράξη αυτό το σκεπτικό, εξισώνοντάς το με ευσεβή πόθο. Επισημαίνοντας, ότι αυτά τα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά του MQ-9B, δεν κάνουν τη διαφορά αν δεν συνδυαστούν και με ποσοτική επάρκεια μέσων. Οι Αμερικανοί δηλαδή δεν χρησιμοποιούν, δεν αξιοποιούν επιχειρησιακά, μόνο τρία MQ-9 για τη διενέργεια αποστολών ISR πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα.
Χρησιμοποιούν τουλάχιστον έξι και μάλιστα σε συνδυασμό με τα μεγαλύτερα, υψηλότερων επιδόσεων και εξοπλισμένων με στροβιλοκινητήρα (jet) RQ-4 Global Hawk. Και αυτό συμβαίνει γιατί η διαθεσιμότητα των MQ-9 ή οποιουδήποτε άλλου αεροσκάφους δεν μπορεί υπό φυσιολογικές συνθήκες να ξεπερνά το 60% έως 70% της συνολικής τους δύναμης. Για πολλούς λόγους. Ακόμη όμως και αν αποδεχθούμε ως υπόθεση εργασίας ότι τα τρία μόλις MQ-9B που επιθυμεί (;) να αγοράσει η Ελλάδα θα έχουν διαθεσιμότητα 100%, επαρκούν άραγε για να καλύψουν το τεράστιο τόξο που ξεκινά από την Κύπρο και καταλήγει στον Έβρο;
Η απάντηση είναι κατηγορηματικά αρνητική. Από τη στιγμή επομένως που οι Αμερικανοί δεν έχουν επιτύχει διαθεσιμότητα 100%, πώς ακριβώς θα έχουν τη δυνατότητα οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να διατηρούν τρία τέτοια αεροπλάνα διαθέσιμα για επιχειρήσεις σε μόνιμη βάση; Καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, 365 ημέρες το χρόνο… Κι εφόσον με κάποιο μαγικό τρόπο το καταφέρουν, πώς θα καλύψουν το σύνολο των περιοχών ενδιαφέροντος; Για να εμβαθύνουμε όμως και λίγο περισσότερο, σε περίπτωση απώλειας ενός τουλάχιστον τέτοιου αεροσκάφους, είτε από αστοχία, είτε από εχθρική ενέργεια, όπως αυτή στον εναέριο χώρο της Μαύρης Θάλασσας, και μάλιστα σε καιρό ειρήνης και όχι πολέμου για την Ελλάδα, πώς και σε ποιο χρόνο αυτή θα αντικαταστήσει το ένα από τα τρία MQ-9B που θα έχει απολέσει;
Το επεισόδιο στη Μαύρη θάλασσα έγινε μεταξύ δυο αντιπάλων που έχουν αποδείξει τη στρατιωτική τους πυγμή, τουλάχιστον όταν μάλιστα διαθέτουν τακτικό πλεονέκτημα. Είμαστε παράλογοι που θεωρούμε νομοτελειακό ένα τουρκικό επεισόδιο κάπου στην ανατολική Μεσόγειο την οποία εντάσσουν στην… Mavi Vatan (Γαλάζια Πατρίδα); Και μην τολμώντας για πολλούς λόγους να προκαλέσουν στρατιωτικά τους Ισραηλινούς και τους Αιγύπτιους παριστάνοντας τα αφεντικά της περιοχής, πόσο δύσκολο είναι να φανταστούμε τον εμπλουτισμό του τουρκικού καταλόγου με τα σενάρια θερμών επεισοδίων απέναντι στην Ελλάδα, για την οποία εξακολουθούν να έχουν συγκεκριμένη εικόνα;
Άρα και οι αριθμοί σε τέτοια συστήματα μετρούν, αλλά και η προετοιμασία για κάθε ενδεχόμενο στο πλαίσιο της ορθολογικής στρατιωτικά αξιοποίησής τους… Τα επιχειρήματα και τα στοιχεία που είχε αντιτάξει το DP, στην ενδεχόμενη προμήθεια τριών MQ-9B, τεκμηριώνουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται μεγάλο αριθμό UAV, επιτήρησης και αποστολών αέρος-εδάφους και μάλιστα με σημαντικά χαμηλότερο κόστος αγοράς, συντήρησης και υποστήριξης, έρχεται να ενισχύσει και μια σημαντική και αναλυτικότατη μελέτη που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας… Πρόκειται για κορυφαίας ποιότητας εργασία αξιωματικών της Πολεμικής Αεροπορίας που αναδεικνύει όχι μόνο την τεράστια κινητοποίηση της τουρκικής βιομηχανίας σε συνεργασία με τις ένοπλες δυνάμεις, αλλά και την πρόοδο που έχει συντελεστεί στην ανάπτυξη και την επιχειρησιακή αξιοποίηση, κυρίως στη Συρία, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και αυτόνομων συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου (KORAL) συνδυαστικά!
Δυστυχώς, η ελληνική πλευρά, παρά τις επαναλαμβανόμενες κατά καιρούς βεβαιώσεις περί του αντιθέτου, εξακολουθεί πεισματικά να αρνείται την εγχώρια ανάπτυξη, παραγωγή και μαζική εισαγωγή σε υπηρεσία στις Ένοπλες Δυνάμεις UAV και drones όλων των κατηγοριών και ρόλων. Είναι καθαρά μια πολιτική απόφαση που εξακολουθεί να μην λαμβάνεται, παρότι είναι χαμηλού κόστους εγχείρημα, το οποίο μάλιστα θα έδινε νέα πνοή σε αξιόλογες εταιρίες της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας και των συνεργατών της. Η δυνατότητα υπάρχει αποδεδειγμένα και είναι κρίμα που η προσπάθεια δεν ξεκίνησε στις αρχές της περασμένης δεκαετίας!
Προετοιμασία απογείωσης και επιχειρησιακής αξιοποίησης του πρώτου MQ-9A Reaper των Αμερικανών Πεζοναυτών σε σταθμό εδάφους στη βάση της αμερικανικής Ναυτικής Αεροπορίας (Marine Corps Air Station – MCAS) στην Yuma της Αριζόνα. Το UAV έχει τη δυνατότητα ταχείας παροχής υποστήριξης σε μονάδες που επιχειρούν στο έδαφος
Είναι αποδεσμευσιμα μεταχειρισμένα MQ-9 Reaper από τις ΗΠΑ;
Έχουν παρέλθει κατά συνέπεια τουλάχιστον 15 χρόνια πλήρους απραξίας, με την δικαιολογία της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων. Μ3ε πολύ λίγα χρήματα, θα είχαμε τώρα χειροπιαστά αποτελέσματα. Όλο αυτό το διάστημα, η τουρκική απειλή των UAV γιγαντώνεται με γεωμετρική πρόοδο για την ελληνική άμυνα, ιδίως στον Έβρο και στο ανατολικό Αιγαίο. Το πρόσφατο συμβάν συνεπώς της απώλειας του αμερικανικού MQ-9 πάνω από τη Μαύρη θάλασσα, έρχεται να μας υπενθυμίσει και να υπογραμμίσει την οφθαλμοφανή πραγματικότητα, που υπαγορεύει ότι η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια δαπάνης ενός τόσο μεγάλου ποσού (380 εκατ. δολάρια!) για την αγορά τριών μόνο αεροσκαφών MQ-9B, κι αν διαθέσει το ποσό αυτό, ο αριθμός των συστημάτων που θα πρέπει να εξασφαλίσει είναι υπερδιπλάσιος.
Αντιθέτως, θα έπρεπε να εξετάσει όλες τις παραμέτρους (σ.σ. κυρίως το κόστος ενεργοποίησης αφού έχουν συμπληρώσει τις προβλεπόμενες ώρες πτήσης) ενδεχόμενης υποβολής αιτήματος την παραχώρηση ως πλεονάζον υλικό (EDA) ή αγορά έναντι συμβολικού τιμήματος, αριθμού εκ των 48 MQ-9 Reaper που έχει ζητήσει να αποσύρει η Αεροπορία των ΗΠΑ (USAF), στο πλαίσιο της υποβολής προτάσεων για την τελική διαμόρφωση του προϋπολογισμού του οικονομικού έτους 2024 (FY 2024).
Εφόσον τελικά εγκριθεί η απόσυρση αυτών των αεροσκαφών που είναι η οπλισμένη φυσικά έκδοση του MQ-9 και υπό την προϋπόθεση ότι οι ΗΠΑ θα την αποδεσμεύσουν για την Ελλάδα, η λύση αυτή θα ήταν υπέρ-επαρκής για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Υπό την προϋπόθεση ότι με συγκριτικά πολύ χαμηλότερο κόστος θα μπορούσαν να συγκροτήσουν ποιοτικά και ποσοτικά επαρκή δύναμη UAV κατηγορίας HALE με δυνατότητες προσβολής στόχων και αναγνώρισης-επιτήρησης. Διότι δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα είχε αιτηθεί και το 2017 την αγορά ή παραχώρηση MQ-1 Predator, από τις ΗΠΑ, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Μη επανδρωμένο αερόχημα MQ-9A Reaper των Αμερικανών Πεζοναυτών, στη συσκευασία του, εντός υποστέγου στη βάση της αμερικανικής Ναυτικής Αεροπορίας (Marine Corps Air Station – MCAS) στην Yuma της Αριζόνα
Δυστυχώς -και πάλι- παρά το γεγονός ότι από τότε έχει παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της πενταετίας, καμία εξέλιξη δεν έχει σημειωθεί στον τομέα αυτό, σε πλήρη αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Τουρκία. Για την Ελλάδα και τις Ένοπλες Δυνάμεις της επομένως, παραμένει ζητούμενο η αγορά ικανού αριθμού μη επανδρωμένων αεροσκαφών κατηγορίας MALE ή HALE, με δυνατότητες επιθετικών επιχειρήσεων και αναγνώρισης – επιτήρησης. Η επένδυση 380 εκατ. δολαρίων, τουλάχιστον, για την αγορά τριών μόνο άοπλων αεροσκαφών δεν θα επιλύσει έστω και εν μέρει το πρόβλημα αυτό αλλά θα το επιδεινώσει, αποστερώντας πολύτιμα κονδύλια από τον ελληνικό προϋπολογισμό.
Επιπρόσθετα, η επένδυση δισεκατομμυρίων δολαρίων ή ευρώ στην αγορά νέων μαχητικών αεροπλάνων (Rafale F3R, F-35A) και τον εκσυγχρονισμό παλαιότερων σε νέες διαμορφώσεις (F-16V, F-16C/D Block 50M), δεν σημαίνει απολύτως τίποτα σε καθαρά επιχειρησιακό επίπεδο, αν δεν συνδυαστεί επιτέλους με την ταυτόχρονη αγορά, σύγχρονων αεροπορικών όπλων αέρος – αέρος και αέρος – εδάφους, αλλά και με την αγορά και ένταξη σε υπηρεσία επαρκούς δύναμης αξιόμαχων και χαμηλού κόστους UAV.