Για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις όπως αυτές διαμορφώθηκαν μετά τους καταστροφικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου μίλησε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας. Μιλώντας στον ΣΚΑΪ ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας επιβεβαίωσε ότι το τελευταίο διάστημα υπάρχει μείωση της έντασης ανάμεσα στις δύο πλευρές ενώ σχολίασε και την μηδενική τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο.
Όπως εξήγησε, μάλιστα, βασικό μέλημα της ελληνικής διπλωματίας, είναι η διατήρηση του καλού κλίματος, καθώς, πλέον, είναι ευκολότερο να γίνει μία επανέναρξη των συζητήσεων ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα.
Η Ελλάδα είναι σταθερός πυλώνας ειρήνης και δικαίου και του δικαιου της θάλασσας
Απαντώντας σε ερώτημα για τα αποτελέσματα της επίσκεψης του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν στην Αθήνα υποστήριξε πως «θα προτιμούσα η επίσκεψη να γινόταν χωρίς πυρετό. Ήταν μία εξαιρετική επίσκεψη. Οι ΗΠΑ διατύπωσαν δημοσίως και κατ’ ιδίαν την αναγνώριση του ρόλου της Ελλάδας. Η Ελλάδα είναι σταθερός πυλώνας ειρήνης και δικαίου και του δικαιου της θάλασσας».
Κληθείς να απαντήσει στην επόμενη μέρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων αλλά και τα μηνύματα που έχει αποκομίσει ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο Νίκος Δένδιας δήλωσε πως «είχα μιλήσει με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Οι ΗΠΑ είδαν με πολύ θετικό τροπο τη δυνατότητα επανέναρξης των συζητήσεων, αλλά μέχρι εκεί. Μη θεωρήσει κανείς ότι η αμερικανική πλευρά μπήκε σε λεπτομέρειες. Δεν υπήρξε κάτι τέτοιο».
Η βοήθεια που δώσαμε είναι άσχετη με την πολιτική
Στη συνέχεια απαντώντας σε σχετικό ερώτημα αναφορικά με το πότε θα ξεκινήσει ο διάλογος μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας ο κ. Δένδιας είπε πως «η βοήθεια που δώσαμε είναι άσχετη με την εξωτερική πολιτική. Δεν ζητάμε ανταλλάγματα. Το κλίμα είναι διαφορετικό. Υπάρχει η επαναπροσέγγιση των κοινωνιών και είναι ευκολότερο να γίνει επανέναρξη των συζητήσεων. Είμαστε παραμονή των εκλογών. Να διαφυλάξουμε το καλό κλίμα που υπάρχει. Μειώθηκε δραστικά η τουρκική παραβατικότητα στο Αιγαίο. Το κλίμα επιτρέπει επανέναρξη των συζητήσεων και θέλουμε να το διατηρήσουμε. Δεν θέλω να ξύσω πληγές για το παρελθόν που μας πλήγωσε. Εμείς έχουμε σαφή αντίληψη των πραγμάτων. Να διαφυλαχθεί το καλό κλίμα».
«Πιστεύω ότι μπορούν να λυθούν οι διαφορές. Πιστεύω ότι πάνω σε αυτή τη βάση, μπορεί να βρεθεί μία αμοιβαία επωφελής λύση», συμπλήρωσε ο υπουργός Εξωτερικών. Ακολούθως απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με την πρόοδο που επιδεικνύεται μεταξύ Τουρκίας και ΝΑΤΟ αναφορικά με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ στη Συμμαχία ο κ. Δένδιας είπε ότι «είναι απολύτως θετικό. Η Τουρκία πρέπει να κυρώσει την ένταξη των δύο χωρών. Λάθος να αφήνουμε εκτός Σουηδία και Φινλανδία».
«Δεν πίστευα ποτέ ότι η Τουρκία θα επιχειρήσει κάτι. Το τυχαίο φοβόμουν. Μειώνεται δραματικά, αν δεν μηδενίζεται τελείως η πιθανότητα», επεσήμανε ακόμη σχετικά με το εάν υπάρχει φόβος για θερμό επεισόδιο με την Τουρκία.
Τέλος αναφερόμενος στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σημείωσε ότι «είναι ένας τραγικός πόλεμος για έναν χρόνο, τελείως άχρηστος πόλεμος, βάρβαρη εισβολή σε ανεξάρτητη χώρα. Δεν είναι καθόλου εύκολη η επίλυση του πολέμου. Εδώ υπάρχει άσπρο μαύρο, δίκαιο άδικο, όπως λέμε εμείς για το διεθνές δίκαιο και τα ίδια εφαρμόζουμε για Ουκρανία. Δεν έχουμε επιλογές. Θα συνεχίσουμε να τη στηρίζουμε».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Νίκου Δένδια
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να καλησπερίσουμε, στο σημείο αυτό, στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του «ΣΚΑΪ» τον Υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια. Γεια σας κ. Υπουργέ και περαστικά σας. Ελπίζω να είστε καλά.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είμαι αισθητά καλύτερα, ευχαριστώ πολύ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ήρθε η ασθένειά σας αυτή σε μια δύσκολη στιγμή, δεδομένου ότι έπρεπε να ανταποκριθείτε σε μία επίσκεψη ουσίας, αλλά και υψηλού συμβολισμού, του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Antony Blinken. Βγήκε ένα πολύ θερμό κλίμα, πείτε μας εαν κάλυψε τις προσδοκίες σας η επίσκεψη αυτή.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ’ αρχάς, όπως καλά λέτε θα προτιμούσα αυτή η επίσκεψη να είχε γίνει χωρίς να έχω 39,5 πυρετό. Αλλά παρά ταύτα, η επίσκεψη ήταν εξαιρετική υπό την έννοια ότι η αμερικανική πλευρά διατύπωσε, και δημοσίως αλλά και στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες, ακριβώς αυτό που περιμέναμε. Δηλαδή την αναγνώριση του ρόλου που η Ελλάδα παίζει στην περιοχή ως σταθερός πυλώνας. Σταθερός πυλώνας για την ειρήνη, για το Δίκαιο, για το Δίκαιο της Θάλασσας, για όλα αυτά τα οποία πρεσβεύουμε στη δική μας εξωτερική πολιτική.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: κ. Υπουργέ, εκφράστηκε κάποια αγωνία από την πλευρά της Ουάσιγκτων ως προς την επόμενη ημέρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων; Και θέλω να μου πείτε, επειδή προηγήθηκε και το ταξίδι του κ. Blinken στην Άγκυρα και οι επαφές του με τον ομόλογό σας, αλλά και με τον Τούρκο Πρόεδρο. Εαν κατά κάποιο τρόπο κόμισε κάποιο μήνυμα από τη γειτονική μας χώρα.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η αλήθεια είναι ότι δεν χρειαζόταν γιατί είχαμε πρόσφατα συνομιλήσει με τον Mevlüt Çavuşoğlu επί μακρόν. Όμως, η αμερικανική πλευρά με πολύ θετικό τρόπο είδε αυτή τη δυνατότητα επανέναρξης συζητήσεων με την Τουρκία και, βεβαίως, μας ενθάρρυνε με όποιον τρόπο μπορούσε προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά, μέχρι εκεί. Μη θεωρήσει κανείς – γιατί είδα και διάφορα δημοσιεύματα, ότι η αμερικανική πλευρά μπήκε σε λεπτομέρειες τι θα κάνουμε, πώς θα κάνουμε, τι θα πούμε, πότε θα το πούμε, βάσει ποιων δικαιωμάτων κλπ. Δεν υπήρξε κάτι τέτοιο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μάλιστα, δεν υπήρξε. Εσείς είδατε τον ομόλογό σας πριν από λίγες ημέρες ταξιδεύοντας στις πληγείσες περιοχές στην Τουρκία, κάνατε και αυτές τις σημαντικές συναντήσεις με τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών. Ποια είναι η επόμενη ημέρα τώρα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με τα νέα δεδομένα; Είμαστε έτοιμοι να ξανακαθίσουμε λίγο πιο ψύχραιμα και οι δύο πλευρές στο τραπέζι του διαλόγου;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ’αρχάς λέω πάντα, και θα μού επιτρέψετε να το επαναλάβω, ότι η βοήθεια που παρέχουμε και θα συνεχίσουμε να παρέχουμε, είτε διμερώς είτε ως κράτος-μέλος της Ε.Ε. προς τον τουρκικό λαό και την τουρκική κοινωνία που δοκιμάζεται από αυτούς τους φριχτούς καταστροφικούς σεισμούς, όπως και τη Συριακή κοινωνία με όποιον τρόπο μπορούμε, δεν έχει τίποτα να κάνει με την ευρύτερη ελληνική εξωτερική πολιτική. Δεν το διαπραγματευόμαστε, δεν ζητάμε κάποιο γεωπολιτικό αντάλλαγμα. Αυτό είναι ανθρώπινο καθήκον μας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Όχι, αλλά υπάρχει πάντα η προσδοκία να λειτουργήσει αυτή η λεγόμενη “διπλωματία των σεισμών”.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας το πω. Όμως νομίζω ότι ο μέσος Έλληνας το χαίρεται αυτό. Χαίρεται να δίνει στον συνάνθρωπό του την ώρα της ανάγκης. Από εκεί και πέρα, βεβαίως, έχει δημιουργηθεί ένα διαφορετικό κλίμα. Και μέσα σε ένα διαφορετικό κλίμα, ένα πολύ θετικό κλίμα επαναπροσέγγισης των κοινωνιών, είναι πολύ εύκολο να ασκήσεις εξωτερική πολιτική επαναπροσέγγισης και επανέναρξης συζητήσεων. Αυτό είναι έτσι. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι είμαστε σε παραμονές εκλογών και στις δύο χώρες. Αυτό γενικά δεν βοηθάει για μεγάλες κινήσεις. Αυτό που θα μπορούσε ίσως να γίνει είναι κάποια έναρξη ξανά των συζητήσεων για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ή πιθανόν μία επανέναρξη των διερευνητικών.
Όμως, ξαναλέω, και οι δύο χώρες είναι σε προεκλογική περίοδο. Αυτό που χρειάζεται με μεγάλη προσοχή αυτή τη στιγμή είναι να προφυλάξουμε αυτό το πολύ βελτιωμένο κλίμα το οποίο υπάρχει. Θέλω να παρατηρήσω, με απόλυτα θετικό τρόπο, ότι η τουρκική παραβατικότητα στον εναέριο χώρο του Αιγαίου έχει μειωθεί δραστικά, για να μην πω ότι έχει μηδενιστεί. Νομίζω, λοιπόν, ότι έχει δημιουργηθεί και από τις δύο πλευρές, και από εμάς και από την τουρκική πλευρά, ένα κλίμα το οποίο επιτρέπει ή θα επιτρέψει μία επανέναρξη συζητήσεων. Και για μένα το κύριο καθήκον αυτή την στιγμή δεν είναι η εύρεση λύσεων που… (παρέμβαση δημοσιογράφου)…, είναι η διαφύλαξη του κλίματος.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η διατήρηση αυτής της ηρεμίας. Γιατί καταλαβαίνω ότι λέτε ότι στα βαθιά των θεμάτων μας θα μπουν οι καινούριες κυβερνήσεις που θα προκύψουν από τις επερχόμενες εκλογές και στις δύο χώρες. Όμως θα ήθελα την εκτίμησή σας, γιατί είναι κάτι που συζητείται πάρα πολύ, και όχι μόνο εντός της χώρας αλλά και σε επίπεδο διεθνών αναλυτών, εαν η Τουρκία την επόμενη ημέρα θα είναι μια διαφορετική χώρα. Και εν προκειμένω, αν θα είναι μια διαφορετική χώρα ως προς το θέμα που εμάς αφορά, το θέμα της προκλητικότητας, της επεκτατικότητας, της ακραίας ρητορικής που χρησιμοποιεί έναντι της χώρας μας.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δε θα ήθελα να ξύσω πληγές επανερχόμενος σε συμπεριφορές του παρελθόντος που έχουν πράγματι πληγώσει τις σχέσεις μας. Και αυτό νομίζω το ξέρουμε όλοι. Θέλω να μείνω στο θετικό κομμάτι: ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα εξαιρετικό κλίμα. Μέσα σε αυτό το κλίμα νομίζω μπορούν να χτιστούν ενιαίες προσεγγίσεις σε εξαιρετικά δύσκολα θέματα.
Από εκεί και πέρα όμως, αυτό πρέπει να το δούμε. Διότι εμείς έχουμε μια σαφή αντίληψη των πραγμάτων. Δεν πρόκειται αύριο το πρωί να δούμε τα πράγματα από άσπρα μαύρα, ή από κίτρινα κόκκινα. Θα δούμε. Όμως αυτό το κλίμα αξίζει να διαφυλαχθεί και να δοθεί στη διπλωματία μια ευκαιρία. Αυτό προσπαθώ και αυτό θα συνεχίσω να προσπαθώ μέχρι τις εκλογές.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αυτό είναι δεδομένο. Αυτό που προσπαθώ να καταλάβω είναι αν υπάρχει μια υπεραισιόδοξη εν πάση περιπτώσει αντίληψη στην παρούσα φάση που λέει ότι αύριο το πρωί μπορεί η Άγκυρα να ξεχάσει για παράδειγμα το αφήγημα περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών μας. Αν υπάρχει τέτοια προσδοκία, τέτοια ελπίδα.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Αν με ρωτάτε εαν πιστεύω ότι η ελληνοτουρκική διαφορά είναι επιλύσιμη, η απάντηση είναι βεβαίως είναι επιλύσιμη. Αυτό πιστεύω, αυτό πίστευα από την αρχή, αυτό πρέσβευα, αυτό πρεσβεύω. Αυτό σημαίνει, βεβαίως, ότι θα πρέπει να συμφωνήσουμε σε μια στέρεη βάση. Ποια είναι η στέρεη βάση; Το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Δε σας λέω κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι θα σας έλεγα ένα μήνα πριν, δύο ή τρεις μήνες πριν. Πιστεύω λοιπόν ότι πάνω σε αυτή τη βάση, με αυτό το κλίμα, μπορεί να βρεθεί λύση. Μπορεί να βρεθεί λύση στην ελληνοτουρκική διαφορά. Και μπορεί να βρεθεί λύση από την οποία και η Ελλάδα κερδίζει και η Τουρκία κερδίζει. Διότι δεν είναι το κέρδος του ενός η ζημιά του άλλου. Αυτά τα πιστεύω βαθιά και τα πίστευα πάντοτε. Και πιστεύω ότι μέσα σε ένα καλό κλίμα, με μια φιλική χώρα και όχι με μια χώρα που σε απειλεί, αυτό το πράγμα μπορεί να υλοποιηθεί. Αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί, διότι, όπως λέμε “it takes two to tango”. To ότι τα λέω εγώ δε σημαίνει κάτι.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Προφανώς. Υπάρχει πάντως μια κίνηση από την πλευρά της Τουρκίας. Την ίδια ημέρα που βρέθηκε εκεί ο Antony Blinken ανακοινώθηκε από τον Τούρκο ομόλογό σας ότι η χώρα επιστρέφει στο τραπέζι του διαλόγου με τη Σουηδία για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Αυτή είναι μια κίνηση που την αξιολογείτε πώς;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Απολύτως θετικά. Εγώ θεωρώ ότι η Τουρκία πρέπει να κυρώσει τη συμφωνία και για τη Σουηδία και για τη Φινλανδία. Νομίζω αυτό είναι το τουρκικό συμφέρον. Καταλαβαίνω ότι και στην Τουρκία είναι παραμονές εκλογών, έχει ζητήματα κλπ. Αλλά μια χώρα σαν τη Σουηδία ή τη Φινλανδία να την κρατάμε έξω από το ΝΑΤΟ, νομίζω, είναι λάθος. Βέβαια, δεν είμαι εγώ αυτός που θα υποδείξω στην τουρκική ηγεσία ποιο είναι το συμφέρον της χώρας της, αλίμονο. Λέω απλώς ότι εαν ήμουν εγώ σε αυτή τη θέση θα έπαιρνα μια διαφορετική απόφαση. Και χαίρομαι πραγματικά για το ότι η Τουρκία οδηγεί τα πράγματα σε μια πιθανότητα επίλυσης. Αναφέρομαι τώρα στην είσοδο των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πάντως με το κλίμα που περιγράφετε, να υποθέσω ότι οι προβληματισμοί ή οι όποιες ανησυχίες μπορεί να υπήρχαν το προηγούμενο διάστημα περί ενός επεισοδίου, κάποιας έξαρσης της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο παραμονές εκλογών δεν υφίστανται πια;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ’ αρχάς, δεν πίστευα ποτέ ότι η Τουρκία θα επιχειρήσει κάτι. Αυτό όμως που φοβόμουν και το είχα πει είναι το τυχαίο επεισόδιο, που ακριβώς λόγω της περιόδου θα ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Νομίζω ότι με αυτό το εξαιρετικό κλίμα που υπάρχει αυτή τη στιγμή αυτή η πιθανότητα μειώνεται δραματικά, αν δεν μηδενίζεται τελείως.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κάτι τελευταίο. Αύριο συμπληρώνεται, κ. Υπουργέ, ένας χρόνος από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Την εκτίμησή σας αν αυτός ο πόλεμος θα διαρκέσει πολύ ακόμη και μια πιο συγκεκριμένη απάντηση ως προς τις υποχρεώσεις της Ελλάδας έναντι της Ουκρανίας. Και αν ζητήθηκε κάτι από τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών σε αυτό το θέμα.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι τραγικό, βέβαια. Ένας τραγικός πόλεμος για έναν ολόκληρο χρόνο, μου επιτρέπετε να πω, ένας τελείως άχρηστος πόλεμος. Ένα τεράστιο ρωσικό λάθος, μια τεράστια παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, μια βάρβαρη εισβολή σε μια ανεξάρτητη χώρα. Δεν πίστευε κανείς ότι θα δούμε τέτοια πράγματα στην Ευρώπη τον 21ο αιώνα. Τα είδαμε.
Από εκεί και πέρα, εαν βλέπω εύκολη επίλυση; Καθόλου. Αλλά εδώ για μένα, και το έχω πει επανειλημμένως δημοσίως, για την ελληνική εξωτερική πολιτική, για την Κυβέρνηση Μητσοτάκη, νομίζω για την ελληνική κοινωνία στη συντριπτική της πλειοψηφία, υπάρχει άσπρο – μαύρο. Υπάρχει δίκαιο – άδικο. Όπως εμείς λέμε ότι η βάση μας είναι το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, το ίδιο Διεθνές Δίκαιο εφαρμόζουμε στην επιλογή μας στήριξης της Ουκρανίας. Ακριβώς αυτά που πιστεύουμε για εμάς, αυτά εφαρμόζουμε όσον αφορά την Ουκρανία. Άρα δεν έχουμε επιλογές.
Εμείς θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε μια χώρα η οποία επιδιώκει να εφαρμοστεί ο Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών και να προασπίσει η ίδια με το αίμα των πολιτών της την ανεξαρτησία της. Αυτή είναι η θέση μας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπάρχουν κάποια επιπλέον πράγματα τα οποία μας ζητήθηκαν;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Επιπλέον απ’ ό,τι κάνουμε τώρα; Όχι. Η αμερικανική πλευρά ενδιαφέρεται να μείνουμε σταθεροί στην υποστήριξή μας στην ουκρανική υπόθεση. Αλλά, να σας πω την αλήθεια, δε χρειαζόταν, δε χρειάζεται να μας το ζητήσει η αμερικανική πλευρά. Δεν το κάνουμε ως δωρεά στις ΗΠΑ, το κάνουμε γιατί αυτές είναι οι αρχές μας. Εμείς αποφασίζουμε ότι αυτό στηρίζουμε, γιατί αυτό πρεσβεύουμε και στα δικά μας θέματα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μάλιστα. Θέλω να σας ευχαριστήσω θερμά για τη συζήτηση που είχαμε κ. Δένδια. Καλό σας βράδυ.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Εγώ σας ευχαριστώ πολύ