Έντονα προκλητική ήταν η επιστολή Τουρκίας και Λιβύης στον ΟΗΕ, απαντώντας στη διαμαρτυρία της Αθήνας για το νέο τουρκολιβυκό μνημόνιο για τους υδρογονάνθρακες, που υπεγράφη στις αρχές Οκτωβρίου, αλλά και για την προηγούμενη συμφωνία του 2019 για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.
Οι Μόνιμοι Αντιπρόσωποι Τουρκίας και Λιβύης Feridun Sinirlioğlu και Taher El-Sonni κάνουν λόγο για «αβάσιμους ισχυρισμούς και επιχειρήματα» της Ελλάδας, με στόχο να υπονομεύσουν τη νομιμότητα της κυβέρνησης της Λιβύης.
Η επιστολή απαντά στην αντίστοιχη της Μόνιμης Αντιπροσώπου της Ελλάδας στον ΟΗΕ Μαρίας Θεοφίλου, με ημερομηνία 17 Νοεμβρίου. Οι εκπρόσωποι των δύο χωρών, σε προκλητικό ύφος ζητούν από την Αθήνα να «σταματήσει τις αβάσιμες κατηγορίες, την εχθρική ρητορική και τις ενέργειες που αυξάνουν την ένταση και να σεβαστεί τις κυρίαρχες αποφάσεις των δύο γειτονικών χωρών».
Παράλληλα, χαρακτηρίζουν «άκυρη» την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών Ελλάδας – Αιγύπτου που υπεγράφη το 2020. Η κοινή επιστολή Τουρκίας – Λιβύης είχε αναφερθεί στα μέσα Δεκεμβρίου κατά τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό και φέρει ημερομηνία 9 Δεκεμβρίου.
Αναλυτικά η επιστολή
Σας γράφουμε αναφορικά με την επιστολή της 17ης Νοεμβρίου 2022 της Μόνιμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας (A/77/604). Στην εν λόγω επιστολή, η Ελλάδα προβάλλει αβάσιμους ισχυρισμούς και επιχειρήματα και προσπαθεί να υπονομεύσει την διεθνή νομιμότητα της κυβέρνησης της Λιβύης, καθώς και των δύο μνημονίων κατανόησης που έχουν υπογράψει η Λιβύη και η Τουρκία ως κυρίαρχα κράτη.
Η επιστολή δεν συνάδει με τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου που ενσωματώνονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως με την αρχή της κυριαρχικής ισότητας και την αρχή της μη παρέμβασης σε θέματα που αφορούν την εσωτερική δικαιοδοσία των κρατών.
Ως εκ τούτου, η Λιβύη και η Τουρκική Δημοκρατία απορρίπτουν όλα τα επιχειρήματα και τους ισχυρισμούς που περιέχονται στην επιστολή και θα ήθελαν να επισημάνουν τα ακόλουθα:
Πρώτον, το μνημόνιο κατανόησης που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022 μεταξύ της Κυβερνήσεων Εθνικής Ενότητας της Λιβύης (GNU) και της Δημοκρατίας της Τουρκίας για τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων είναι ένα νομικό εργαλείο που βασίζεται στην αρχή της κυριαρχικής ισότητας.
Το μνημόνιο κατανόησης προβλέπει την ανάπτυξη διμερούς συνεργασίας στον τομέα των υδρογονανθράκων, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα στην ανατολική Μεσόγειο και, ως εκ τούτου, τηρεί πλήρως τις αρχές του διεθνούς δικαίου που αφορούν τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών.
Σε αντίθεση με τον ελληνικό ισχυρισμό, η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης έχει πλήρη νομιμοποίηση, εξουσία και αρμοδιότητα να δρομολογεί και να οριστικοποιεί διεθνείς πράξεις.
Στο πλαίσιο αυτό, θα θέλαμε να αναφερθούμε στην επιστολή του Επιτετραμμένου της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης με ημερομηνία 26 Δεκεμβρίου 2019 (A/74/634).
Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία της Λιβύης η κυβέρνηση εξουσιοδοτείται να συνάπτει μνημόνια κατανόησης με άλλα κράτη.
«Στερείται οποιασδήποτε νομικής ή άλλης βάσης»
Ο ελληνικός ισχυρισμός ότι το μνημόνιο κατανόησης για τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων έρχεται σε αντίθεση με τον Οδικό Χάρτη 2020 για την προπαρασκευαστική φάση μιας συνολικής λύσης, που εκπονήθηκε από το Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου για τη Λιβύη, υπό τα Ηνωμένα Έθνη, στερείται οποιασδήποτε νομικής ή άλλης βάσης.
Η Ελλάδα επιλέγει να αγνοεί το γεγονός ότι ο ίδιος οδικός χάρτης παραχωρεί πλήρεις εξουσίες στην εκτελεστική αρχή που αποτελείται από το Συμβούλιο Προεδρίας και την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας κατά τη διάρκεια της προπαρασκευαστική φάση, η οποία θα ολοκληρωθεί με τη διεξαγωγή των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.
Όπως επανέλαβαν επίσης τα Ηνωμένα Έθνη στις 22 Ιουνίου 2022, η προπαρασκευαστική φάση δεν έχει ακόμη λήξει, λόγω του γεγονότος ότι οι εκλογές δεν πραγματοποιήθηκαν όπως είχε προγραμματιστεί στις 24 Δεκεμβρίου 2021. Συνεπώς, η τήρηση της εσωτερικής και διεθνούς νομιμότητας ανήκει αδιαμφισβήτητα στη σημερινή κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Λιβύης.
Δεύτερον, η Ελλάδα παραλείπει να αναφέρει, ή αγνοεί σκόπιμα, ότι πολλά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν συνάψει δεκάδες άλλα παρόμοια μνημόνια κατανόησης με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης σε τομείς που απαιτούν μακροχρόνιες δεσμεύσεις από τους υπογράφοντες, από την ενέργεια έως τις υποδομές και τις οικονομικές δραστηριότητες.
Τρίτον, όλα τα λιβυκά θεσμικά όργανα, καθώς και οι πολιτικές προσωπικότητες της Λιβύης, γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτό το μνημόνιο κατανόησης υποστηρίζει και διασφαλίζει πλήρως τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Λιβύης. Είναι απαράδεκτο και ακόμη και συγκαταβατικό να αναμένεται από τη Λιβύη να απορρίψει ένα τόσο στέρεο νομικό πλαίσιο, τόσο προφανώς προς όφελος του λαού όσο και του κράτους της Λιβύης.
«Κανείς δεν μπορεί να κρίνει συμφωνίες μεταξύ κυρίαρχων κρατών»
Κανένα κράτος, είτε πρόκειται για την Ελλάδα είτε για οποιοδήποτε άλλο, δεν μπορεί να κρίνει τις συμφωνίες που συνάπτονται ελεύθερα μεταξύ κυρίαρχων κρατών.
Τέταρτον, η θαλάσσια οριοθέτηση που προβλέπεται στο μνημόνιο κατανόησης μεταξύ της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της Κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας – Κράτους της Λιβύης σχετικά με την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών δικαιοδοσίας στην Μεσόγειο, που υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας στις 27 Νοεμβρίου 2019 και καταχωρήθηκε αρμοδίως στη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με το άρθρο 102 του Χάρτη από τις 11 Δεκεμβρίου 2019, είναι μια δίκαιη λύση που επιτεύχθηκε βάσει του διεθνούς δικαίου.
Οι αντιρρήσεις της Ελλάδας για το εν λόγω μνημόνιο κατανόησης με την αιτιολογία ότι δήθεν παραβιάζει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα είναι απαράδεκτες για τη Λιβύη και την Τουρκία.
Το ίδιο (απαράδεκτη είναι) και η υποτιθέμενη συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων που υπογράφηκε μεταξύ της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Εμείς τη θεωρούμε άκυρη- δεν μπορούν να μας την αντιτάξουν σε καμία περίπτωση..
«Μαξιμαλιστικές και οι υπερβολικές διεκδικήσεις της Ελλάδας»
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η Ελλάδα δεν έχει κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές που οριοθετούνται μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας.
Οι μαξιμαλιστικές και υπερβολικές διεκδικήσεις θαλάσσιων συνόρων της Ελλάδας στην περιοχή αγνοούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας και της Λιβύης.
Η Ελλάδα εξακολουθεί να ερμηνεύει επιλεκτικά το δίκαιο της θάλασσας και γενικά το διεθνές δίκαιο. Αγνοεί την αρχή της ισότητας στην οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων.
Εμφανίζεται παράνομα ως αρχιπελαγικό κράτος, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να δοθεί πλήρης επήρεια κατά την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων σε όλα τα νησιά, τις νησίδες και τους βράχους, ανεξάρτητα από τη θέση, το μέγεθος, το αν μπορούν να κατοικηθούν ή να έχουν οικονομική ζωή.
Επιπλέον, είναι βαθύτατα λυπηρό το γεγονός ότι η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου αναταραχής στη Λιβύη και προωθώντας τη μαξιμαλιστική της προσέγγιση, επιχείρησε να καθορίσει περιοχές αδειών για δραστηριότητες έρευνας υδρογονανθράκων κατά παράβαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Λιβύης το 2014.
Η Λιβύη διαμαρτυρήθηκε, με ρηματική διακοίνωση, για την ισχυριζόμενη από την Ελλάδα αδειοδότηση περιοχών αδειών εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και την υπογραφή συμβάσεων έρευνας με διεθνείς και εγχώριες εταιρείες.
Η Λιβύη διαμαρτυρήθηκε επίσης, με επίσημη δήλωση, στις 7 Δεκεμβρίου 2022, για τις συνεχιζόμενες δραστηριότητες έρευνας και γεώτρησης στην θάλασσα, οι οποίες ξεκίνησαν μονομερώς από την Ελλάδα στις 26 Νοεμβρίου 2022 εις βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Λιβύης.
Η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης
Επιπλέον, η Λιβύη εξέφρασε τις επιφυλάξεις της για την υπογραφή της συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ της Αιγύπτου και της Ελλάδας στις 6 Αυγούστου 2020, με την αιτιολογία ότι η συμφωνία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Τουρκική Δημοκρατία έχει επίσης δηλώσει δημοσίως τη μη αναγνώριση της ίδιας συμφωνίας, τόσο διμερώς όσο και μέσω της επιστολής του Μόνιμου Αντιπροσώπου της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη με ημερομηνία 14 Αυγούστου 2020 (A/74/990).
Συνεπώς, η εφαρμογή των μνημονίων κατανόησης της 27ης Νοεμβρίου 2019 και της 3ης Οκτωβρίου 2022 δεν συνιστά ούτε παραβίαση του διεθνούς δικαίου ούτε προσβολή των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας ή οποιουδήποτε άλλου μέρους στην περιοχή.
Ατυχής προσπάθεια να απαξιώσει τις προσπάθειες Λιβύης και Τουρκίας
Η επιστολή της Μόνιμης Αντιπροσώπου της Ελλάδας αποτελεί μια ατυχή προσπάθεια να απαξιωθούν οι προσπάθειες της Λιβύης και της Τουρκίας για την προώθηση του διαλόγου στην περιοχή της Μεσογείου.
Οι δύο κυβερνήσεις μας, με γνώμονα τις αρχές του Χάρτη, επαναλαμβάνουν ότι οι διαφορές στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο επιλύονται καλύτερα με τα ειρηνικά μέσα που προβλέπονται στο άρθρο 33 του Χάρτη, στη βάση της αμοιβαίας συναίνεσης των μερών.
Καλούμε την Κυβέρνηση της Ελλάδας να σεβαστεί την απόφαση των δύο γειτονικών χωρών και να πάψει να υποκινεί την αντιπαράθεση μέσω αβάσιμων κατηγοριών, εχθρικής ρητορικής και κλιμακούμενων ενεργειών.
Μια μαξιμαλιστική και αναθεωρητική προσέγγιση έχει τη δυνατότητα να απειλήσει την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια.
Θα σας ήμασταν ευγνώμονες αν θα μπορούσατε να κυκλοφορήσετε την παρούσα επιστολή ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, στο πλαίσιο του σημείου 72 (α) της ημερήσιας διάταξης, και του Συμβουλίου Ασφαλείας και να τη δημοσιεύσετε στην ιστοσελίδα του Τμήματος Ωκεάνιων Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας, καθώς και στην επόμενη έκδοση του Δελτίου για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Διαβάστε ΕΔΩ την επιστολή Τουρκίας – Λιβύης